Woning uit 1910 met nieuwe opbouw en uitbouw uit 2011.

Bewoners hebben veel gedaan om tocht weg te werken en te isoleren. Daarmee hebben ze het gasgebruik teruggebracht tot 1.200 m³ in 2021/2022. Ze verwarmen met vloerverwarming (beneden) en radiatoren met radiator-ventilatoren (boven). Hierdoor is het huis geschikt voor laag temperatuur verwarming. Om dit te checken hebben ze het huis twee jaar met 45⁰ verwarmingswater verwarmd. Daarmee hielden ze het huis op 19⁰.

PVT warmtepomp voor verwarming en tapwater

Eind 2022 hebben ze een PVT-warmtepomp systeem laten installeren (ervaringen: zie hieronder). Een PVT-warmtepomp is buiten stil – de PVT panelen leveren stroom en warmte: onder de panelen zitten leidingen waar een vloeistof doorheen loopt waar een water-water warmtepomp warmte uit haalt. Daarna wordt de vloeistof in de leidingen weer door de lucht opgewarmd, ook als het zeer koud is.

12 PVT panelen op een schuin dak op het zuiden en op een plat dak leveren stroom en warmte voor de warmtepomp. De 6 kW water-water warmtepomp verwarmt het CV-systeem (vloerverwarming, radiatoren) en een boiler voor tapwater (warm water, douche).

Energiegebruik: richting 0 op de meter

Hierdoor kon het huis van het gas af. Het energiegebruik was/is:

• 2021-2022: gas 1.200 m³, stroom 2.200 kWh
• vanaf 2023: gas 0 m³, stroom 150 kWh (gebruik 4.450 kWh, opbrengst panelen 4.300 kWh) – energierekening € 0,-

In plaats van 1.200 m³ gebruiken ze 2.250 kWh stroom voor verwarming.
De PVT panelen leveren bijna voldoende stroom voor verwarming én het overige stroomgebruik.

Warmtepomp en afgiftesysteem

HR Solar 6 kW Qsilence water-water warmtepomp verwarmt het CV-systeem: beneden vloerverwarming en boven radiatoren met ventilatoren. Er is geen buffervat vanwege gebrek aan ruimte.
Naregeling met Honeywell Evohome zôneregeling. Bewoners hebben het eerste jaar veel gestoeid met instelling zôneregeling om aantal starts en stops van de warmtepomp te beperken. Met een buffervat zou dat waarschijnlijk gemakkelijker zijn geweest.

Tocht en isolatie

Een warmtepomp verwarmt met lage temperaturen. Daarvoor is goede isolatie noodzakelijk.

Glas

• Nieuwe opbouw en uitbouw: gewoon dubbel glas vervangen door HR++ glas, waardoor bewoners geen kou meer voelen als ze voor het raam zitten.
• Bestaande oude houten kozijnen: hierin dun dubbel glas geplaatst (U-waarde 1,6), omdat deze kozijnen nog goed waren en bewoners waarde hechten aan het behoud van oude onderdelen.
• Glas in lood: aan de binnenkant voorzien van een voorzetraam (nauwelijks zichtbaar).
• Schuiframen: één is dicht gekit en een ander is voorzien van geleiders tegen de tocht.

Voordeur

• De voordeur is opnieuw gesteld en passend gemaakt, waardoor hij veel minder tocht en klemt.

Buitenmuur/ voordeur

• Voor de buitenmuur is aan de binnenkant een voorzetwand geplaatst.

Ervaringen PVT warmtepomp

Verslag van de bewoners over de warmtepomp:

“Dit was wel veel uitzoekwerk, met uitdagingen o.a. op het gebied van de sterkte van de vloer op de plek van de warmtepomp, de beperkte ruimte in de technische ruimte en de snelheid waarmee de netbeheerder de elektriciteitsaansluiting kon aanpassen. De warmtepomp functioneerde eerste winter nog niet optimaal. Samenwerking met het Honeywell Evohome (slimme thermostaat) is moeizaam en we hebben veel moeten stoeien met instellingen om het aantal starts en stops te beperken. Lastig is ook dat de warmtevraag in de kamers boven met radiatoren hoger is dan beneden met vloerverwarming. Daardoor is het beneden vaak wat warmer dan gewenst en boven kouder, ondanks het zogenaamd slimme Honeywell Evohome systeem. Een groot buffervat had hier wellicht kunnen helpen, maar daar hebben we de ruimte niet voor. We hebben wel veel ervaring opgedaan met zo goed mogelijk instellen. Hopelijk gaat dit komende winter helpen.

Een ander probleem was dat er lucht in de warmteleidingen zat van de PVT panelen waardoor deze niet optimaal functioneerden, waar we vooral bij koud weer last van hadden. Daardoor schakelde warmtepomp bij 2 graden vorst vaak al over op het elektrisch element dat zeer veel stroom verbruikt.”

Tussenwoning uit 1913 3 verdiepingen (voormalig boven- en benedenhuis) 187 m².

Bewoner heeft zelf uiteenlopende maatregelen toegepast/geïnstalleerd. Hij heeft zijn gasgebruik enorm verminderd door
– zeer goede vloer-, gevel-, wand- en dakisolatie
– vloerverwarming in meerdere ruimtes
– wandverwarming
– laag temperatuur radiatoren
– zôneregeling
– WTW-balansventilatie warmte terugwinning geventileerde lucht)
– energiezuinige smart boiler voor douche-tapwater.

In sommige ruiten wordt oud dubbel glas vervangen door monumenten triple glas.

Er zijn plannen voor een hybride warmtepomp.

Benedenhuis 85 m² uit 1915

Het huis is in de jaren 2015-2020 geïsoleerd met overal HR++ glas en isolatie met PIRplaat aan de binnenkant van de buitenmuren.

Van 2021 – medio 2024 is het gasgebruik gehalveerd van 1200 tot zo’n 570 m³. In 2022 zijn de bewoners overgegaan op inductiekoken, hebben ze de geiser voor tapwater vervangen door een smart boiler en zijn zonnepanelen gelegd die een overschot van 600 kWh per jaar opleverden. In de zomer van 2024 hebben ze een 4 kW all electric lucht-water warmtepomp vooor verwarming genomen, waardoor ze van het gas af konden. Deze gaat naar verwachting zo’n 1000 kWh stroom per jaar gebruiken, waarvan 600 kWh ‘gratis’ is zolang er kan worden gesaldeerd. Het stroomgebruik gaat naar verwachting van – 600 naar + 400 kWh, de energierekening van € 1.000 naar € 0 per jaar.

Maatregelen 2021-204
Eenvoudige maatregelen leidden in de winter van 2021-2022 tot 30% reductie:
– tocht opsporen bij harde wind en wegwerken met piepschuim, tochtband en  flexibele tochtstrips bij kromme deuren,
– CV-HR ketel effeciënter laten verwarmen met watertemperatuur op 50⁰, ­ventilatoren onder radiatoren en folie er achter.

Vervolgens hebben ze de houten vloer in de woonkamer gerenoveerd en geïsoleerd en voorzien van vloerverwarming, waardoor ze met lage temperaturen en zôneregeling (verschillende ruimtes qua temperatuur apart aansturen) konden gaan verwarmen. Met infraroodpanelen bij bureau’s voor incidentele bij-verwarming.

Gevolg was wel dat de CV-ketel te groot was voor de vermogens die hij moest leveren, waardoor hij voortdurend aan- en uit ging (pendelen).

Warmtepomp voor verwarming

Het gasgebruik voor verwarming lag op 570 m³. Ze hebben de CV-ketel in de zomer 2024 laten vervangen door een Airwell Wellea 4 kW monoblock lucht-water warmtepomp met een SCOP 35° 5,1. Naar verwachting levert deze een extra stroomgebruik op van rond de 1000 kWh. Berekening: een HR CV ketel levert 9 kWh warmte per kuub, een warmtepomp met een SCOP van 5,1 levert gemiddeld 5,1 kWh warmte per kWh stroom. Het stroomgebruik wordt 9:5,1 x gasgebruik = 1,76 x 570 = 1006 kWh.

Deze warmtepomp voorziet de vloerverwarming en een aantal radiatoren direct van warm water. Er is geen buffervat, de pomp van de vloerverwarming en de zôneregeling zijn verwijderd.

De installatie van de warmtepomp kost na aftek ISDE subsidie ongeveer € 7.300 plus € 1.500 aanpassing elektriciteit (aparte groep en elektriciteitsleiding naar warmtepomp).

Technische informatie

Vloerisolatie en vloerverwarming/radiatoren
De houten vloer in de woonkamer is vervangen door een nieuwe houten vloer met 11 cm PIR-isolatie tussen balken (Rc 5,5) met daarop zelf gelegde droogbouw vloerverwarming (WARP 15mm hoog) met oude topvloer van 15 mm vurenhouten vloerdelen (Rd 0,12). Zie foto’s hieronder.

Overige ruimtes: ‘gewone’ paneelradiatoren met radiatorfolie en radiator-ventilatoren.

Infraroodpaneel
Een infraroodpaneel geeft in de werkkamer bij de computer voldoende extra warmte als de radiator met lage temperaturen verwarming onvoldoende warmte geeft.

Douche/tapwater
Inventum Ecolectric smart boiler. De boiler onthoudt wanneer je doucht of warm water gebruikt en houdt daar rekening mee bij moment van opwarmen en hoeveelheid opgewarmd water. Daardoor is het stroomgebruik relatief laag (1000 kWh p.j.).

Koken
Inductieplaat 3,5 kW die gewoon in het stopcontact zit. Er was geen extra groep of verzwaring elektriciteitsaansluiting nodig.

Plugwise zône-regeling
Met de inmiddels verwijderde zône-regeling kan je ruimtes apart van elkaar verwarmen, met per ruimte een eigen thermostaat en thermostaatknoppen. De in september 2022 zelf geïnstalleerde Plugwise zône-regeling zorgde voor extra efficiënte verwarming doordat hij de CV-ketel met zo laag mogelijke ketel-temperaturen laat verwarmen (35-45⁰). Dit zorgde voor extra besparing op gas.

Elektriciteitsaansluiting
1 x 40A

Tussenwoning uit 1928 met drie verdiepingen van elk 50 m².

Isolatie

Bewoner heeft vooral de zolder (drie kamers) aangepakt. Het huis heeft een plat dak met schuine delen. Op het platte dak heeft hij isolatie aangebracht (80 mm XPS). Dat gaf een besparing van 1000 m³ gas, 40% van zijn gebruik, plus extra comfort op de zolderkamers.

Lucht-lucht warmtepomp

Vervolgens heeft hij voor de zolderkamers en één slaapkamer op de eerste verdieping een lucht-lucht warmtepomp (split-airco) laten installeren, die ’s winters voor verwarming en ’s zomers voor koeling zorgt.

Technische gegevens: Vaillant ClimaVAIR buitenunit VAF-080W3nO en 4 binnenunits VAI5-20WNI. SCOP gemiddeld klimaat (ons klimaat) rond 4,0, koelvermogen 4x 2,1 kW. Buitenunit rond 30 dB.

Zonnepanelen

In 1999 heeft bewoner 4 PV panelen 175 Wp op het platte dak laten leggen die nu na 25 jaar een rendement van 80% hebben.

Overig

• beneden + 1^e verdieping verwarmd door CV-combiketel met traditionele radiatoren met thermostaatkranen
• Slimme NEST thermostaat zorgt voor 18 graden overdag en 14 graden s nachts
• Elektrische keukenboiler

Tussenwoning 95 m². Gasloos, zeer energiezuinig, E-label A+++

Bewoners hebben het huis zeer goed geïsoleerd, gebruikten nog 900-950 m³ gas, en hebben voor verwarming & tapwater een Volthera PVT systeem laten plaatsen. De PVT panelen leveren meer stroom op dan ’s winters voor verwarming gebruikt wordt, bijna evenveel als hun gehele stroomgebruik.

Verwarming / warm water
Volthera PVT-warmtepomp systeem. Op het dak liggen 8 zuidoost en 9 noordwest georiënteerde PVT-panelen die stroom en warmte geven, doordat een vloeistof aan de onderkant van de panelen door buisjes loopt en wordt opgewarmd. Op zolder staat een praktisch geluidloze water-water warmtepomp die zijn warmte uit de vloeistof van de PVT panelen haalt. Die zorgt voor verwarming en warm water in een 168 l boiler voor douche- en tapwater.

Warmtepomp
Nibe F1155-6 6 kW water-water warmtepomp. COP 0/35⁰: 4,72, COP 0/45⁰: 3,61

Stroomgebruik
PVT panelen leveren meestal iets minder op dan het totale jaarlijkse stroomgebruik (opbrengst ± 4.000 kWh, stroomgebruik 4.000 – 4.500 kWh).

Gasgebruik voorheen
Vóór ingebruikname van het PVT-warmtepomp systeem gebruikten de bewoners 900-950 m³ gas.

Radiatoren
De ruimtes worden voornamelijk verwarmd met Jaga laag temperatuur radiatoren, deels met oude paneelradiatoren en één verticale designradiator in de douche.

Isolatie/tocht
Het huis is zeer goed geïsoleerd:

• Tonzon thermokussens Rc 4,4 / 5,0 in woonkamer, hal en keuken
• Spouwmuur isolatie deels EPS deels PUR
• Voorgevel bovenverdieping binnenzijde steenwol/hardschuim
• Glas: HR++, dubbel monumentenglas, triple glas
• Glas-in-lood: deels in dubbel glas, deels voorzetramen
• Schuin dak: binnenzijde PIRplaat 8 cm Rc 4,0
• Dakkapellen: 5-10 cm steenwol en wangen buitenkant 4 cm EPS
• Metisse biobased isolatie tussen overloop 1e verdieping en zolder
• Flexibele metalen tochtstrips bij kromme voordeur

Ventilatie
Ventilatie roosters

Koken
2 fase flex inductie kookplaat (elektriciteit: 2 fase kookgroep met perilex aansluiting in keuken).

Elektriciteitsaansluiting
3 x 25A

Bewoner heeft zijn huis grondig geïsoleerd en de radiatoren van radiator-ventilatoren voorzien. Na de isolatie van de spouwmuren en de vloer in 2017 is het gemiddelde gasverbruik met 23 procent gedaald tot 924 kubieke meter.

In 2021/2022 koos hij voor een PVT water-water warmtepomp systeem omdat deze stil is, geen grondboringen vraagt, geen ontsierende kast aan de muur nodig heeft en weinig onderhoud vraagt. PVT panelen geven stroom en warmte in de vorm van warm water of koelvloeistof dat door buisjes aan de onderkant van de panelen stroomt en daar wordt opgewarmd.

In augustus 2022 heeft de bewoner 6 TripleSolar PVT panelen (2,3×1 meter, 450 Wp) op zijn dakkapellen laten leggen. Hiervan vormen de thermische panelen de warmtebron voor de modulerende 6 kW warmtepomp. Deze levert warm water voor de verwarming en verwarmt het water van de 178 liter boiler voor douche- en tapwater. Warmtepomp en boiler vormen één apparaat (zie foto).

De radiatoren met ventilatoren en de convectorverwarming in de convectorput bleken nog steeds geschikt om het huis goed te kunnen verwarmen met het lage temperaturen verwarming-water van de warmtepomp.

De zonnepanelen leverden in 2023 meer stroom op (2.650 kWh) dan de warmtepomp gebruikt (1.560 kWh).

Tussenwoning 3 woonlagen, 141 m³, met serre.

Sinds 2018 hebben we de woning stapsgewijs beter geïsoleerd. In november 2021 hebben we de oude gas CV en radiatoren eruit gehaald en vervangen door een lucht-lucht warmtepomp (split airco). Het huis wordt nu verwarmd en gekoeld door middel van airconditioning units in elke kamer. De warmtepomp bevindt zich op het platte dak aan de achterzijde, samen met 6 zonnepanelen. In 2023 is de keuken vervangen, een inductie kookplaat geïnstalleerd en de gasaansluiting verwijderd.

Lucht-lucht warmtepomp (split-airco)

Lucht-lucht warmtepomp 12,3 kW voor verwarmen en koelen op dak (Inventor U5MRSL32(5)-42) met airco-units die warme/koele lucht verspreiden in de woonkamer, 2 slaapkamers en zolder (kantoor). SCOP 3,8 (gemiddeld geeft 1 kW stroom 3,8 kW warmte).

Hiermee heeft het huis zowel ’s winters als ’s zomers een aangename temperatuur. Het geruis van de airco’s binnen in huis valt enorm mee, ook omdat ze zó zijn ingesteld dat ze op hoger vermogen draaien voordat ’s ochtends de ruimtes gebruikt worden.

Douche/tapwater

Warmtepompboiler 100 l. Atlantic Calypso VM 1,55 kW / 45 dB / COP 2,75 / 465 kWh/j. met naver­war­mer back­up (Stiebel Eltron 18kW door­stromer)

Keuken: Qooker kraan/boiler.

Koken

Bora Pura inductie kookplaat met afzuiging (recirculatie). 2 fase, aansluiting 7600w.

Isolatie

Het huis is grotendeels goed geïsoleerd en wordt nog verder geïsoleerd, waardoor het stroomgebruik van de Split Airco waarschijnlijk nog omlaag kan.

• houten vloer benedenverdieping: Tonzon vloerisolatie met bodemfolie
• spouwmuurisolatie met EPS isolatie parels en beneden gevel binnenzijde isolatie
• glas: benedenverdieping en op zolder HR++ glas, slaapkamers gewoon dubbel glas
• serre: warmtewerende folie op serredak en serredeuren waardoor de kamer ’s zomers koeler blijft
• schuin dak / plat dak: glaswol isolatie, plannen om dit te verbeteren

Elektriciteitsaansluiting

3x25A

Een bodemwater-warmtepomp is stil, gaat lang mee en heeft een hoger rendement (COP) dan de meeste lucht-water warmtepompen, maar is ook fors duurder in aanschaf.

Bewoner heeft in 2023 een bodemwater warmtepomp laten installeren met twee boorgaten en een water-water warmtepomp (brine) die een 400l buffervat voor CV-water en een 162 l boiler voor tapwater van warm water voorziet. Hiervoor heeft hij een grote kast in de tuin, tegen de muur, laten bouwen waar de combinatie warmtepomp/boiler en buffervat in staan (zie foto’s).

Woning Lage Rijndijk uit 1930, 2 verdiepingen 93 m² met nieuwe geïsoleerde opbouw

De woning is in 2021 voorzien van vloerverwarming en in 2022 flink geïsoleerd, o.a. met vacuüm glas en een valdorpel in de voordeur. Daardoor is het gasgebruik gedaald van 1500 naar 750 m³, kon het huis worden verwarmd met maximaal 35⁰ watertemperatuur en was het gereed voor een all electric warmtepomp. De bewoners gaan daarmee begin 2025 van het gas af.

In 2024 is een zwaar geïsoleerde opbouw op de 1^e verdieping geplaatst. 

Begin 2025 wordt een TripleSolar PVT systeem met warmtepomp voor verwarming in combinatie met een thermische zout-accu voor tapwater geplaatst (één apparaat). Hiermee kunnen de bewoners met een zeer laag stroomgebruik hun huis verwarmen en van tapwater voorzien.

Verwarming/tapwater

Op het huis worden 6 PVT en 7 PV TripleSolar panelen geplaatst. De 6 PVT panelen voorzien een TripleSolar water-water warmtepomp van warmte, waarvan de warmtepomp warm water maakt. Hiermee worden de vloerverwarming en radiatoren van laag temperatuur CV-water voorzien.

Voor tapwater heeft het apparaat een thermische zout-accu, die door de warmtepomp van energie wordt voorzien. Dit werkt min of meer als een soort ‘accu-geiser’: met warm water van de warmtepomp wordt zout vloeibaar gemaakt. Als er tapwater doorheen stroomt, stolt het zout, waardoor het snel veel warmte aan het water afgeeft. Daardoor werkt de thermische accu als een soort geiser of doorstromer. De warmtepomp kan de thermische accu ‘opladen’ als de thermische panelen veel warmte afgeven, waardoor hij dit, vooral als het warm is buiten, met zeer hoge COP’s kan doen, dus met minimaal stroomgebruik.

Eén slaapkamer wordt met een lucht-lucht warmtepomp (airco) verwarmd en gekoeld.

Vloer/vloerverwarming

Bijna de gehele benedenverdieping (woonkamer met open keuken) heeft vloerverwarming. Er was beperkte ruimte voor isolatie (1 cm). 

Bewoners hebben de oude vloer eruit gehaald, totdat ze op het beton zaten, en dat laten egaliseren. Daar is een dampwerende folie overheen gelegd en 10 mm XPS platen. Hierop is een 20 mm Variotherm droogbouw vloerverwarming aangebracht, met noppenplaten waarin de leidingen gelegd zijn. Dit is afgesmeerd en geëgaliseerd met egaline, waar een PVC vloer op verlijmd is.
Er zijn meer lussen gelegd dan gebruikelijk (11 in plaats van 6), waardoor de lussen kort zijn en de vloerverwarming met een lage watertemperatuur en een beperkte pompsnelheid voldoende warmte kan afgeven. Hierdoor is de vloer overal bijna even warm en kan de benedenverdieping met watertemperaturen tot 35⁰ warm worden gehouden.

Isolatie/tocht

• De gehele voorkant van de woning is voorzien van Fineo vacuüm glas, een dun soort glas dat past in bestaande kozijnen met een betere isolatiewaarde dan triple glas.
• Glas in lood ramen voorzien van voorzetramen.
• Voordeur: rondom tochtstrips en voorzien van een valdorpel.
• De woning heeft geen kruipruimte. Onder de droogbouw vloerverwarming ligt 1 cm isolatie
• De schuine en rechte dakdelen van de nieuwe opbouw zijn zwaar geïsoleerd 

Van het gas gegaan en relatief laag elektriciteitsgebruik door vergaand isoleren, lucht-water warmtepomp voor verwarming, laag temperatuur radiatoren/convectoren, balansventilatie en een doorstromer voor douche- en tapwater. 11 PV zonnepanelen leveren 3.500 kWh p.j., waardoor na salderen nog slechts 1.500 kWh per jaar moet worden betaald.

Volledig in 2015/16 gerenoveerde bungalow (één verdieping) aan de Vliet.

Verwarming / tapwater
Verwarming: de gehele begane grond heeft vloerverwarming, grotendeels met plavuizen, klein deel met een bamboe topvloer. Een lucht-water warmtepomp met boiler verwarmt de vloerverwarming met zôneregeling – iedere ruimte heeft zijn eigen thermostaat.

Tapwater: twee zonnecollectoren op dak voeden een warmtepompboiler met water. De warmtepomp van de boiler haalt een deel van zijn warmte ook uit de (warme) lucht van de badkamers, waardoor zeer weinig stroom benodigd is voor het verwarmen van douche- en tapwater.

De woonkamer heeft aan de zuidoost- en zuidwestkant veel ramen waar in de winter de warmte van de zon doorheen komt. ’s Zomers wordt de warmte buiten gehouden door reflecterende gordijnen en zonneschermen.

Isolatie
De vloer is geïsoleerd met een 40 cm dikke laag isolatie-elementen, de muren zijn aan de buitenkant geïsoleerd (12 cm isolatieplaten) en van een stuclaag voorzien, het dak is ook met isolatie-elementen geïsoleerd en voorzien van een groen sedumdak.

Zonnepanelen
Op het groene dak liggen 40 zonnepanelen, waarvan 30 7-jaar oude 260 wp en 10 nieuwe 365 Wp zonnepanelen.

Koken
Inductieplaat met een gaspit erin die is aangesloten op een butagasfles die buiten staat.

Hotfill
Een hotfill is een voorschakelapparaat dat heet water uit je boiler doorstuurt naar een opvolgend apparaat, zoals een vaatwasser, wasmachine of close-in boiler. Hierdoor hoeven de laatstgenoemde apparaten het water niet meer zelf op te warmen. Aangezien dit normaliter elektrisch gebeurd, levert verwarming van het water met warmtepompboiler-water een aanzienlijke besparing op.

Een Hotfill wordt aangesloten op zowel de koud- als de warmwaterkraan. Vervolgens gaat er één leiding naar een opvolgend apparaat, zoals een vaatwasser, wasmachine of close-in boiler. Het is dus een extern kastje dat automatisch de watertoevoer regelt. Het hotfill voorschakelapparaat regelt de watertemperatuur automatisch (ongeacht hoe heet het water is) door koud en warm leidingwater te mengen.

Sedumdak
Het sedumdak (groen dak) is goed voor het milieu en dierenleven, biedt geluidsreductie en extra isolatie ’s zomers en ’s winters.

Grijs water
Het water voor een grote tuin om het huis wordt verzameld met 4 regentonnen en een systeem om water uit de Vliet af te tappen. Via een ondergronds druppel- en spuit systeem wordt het gebruikt vor de tuin, boomgaard, moestuin en een voedselbos in aanleg achter het huis.

Foto’s
Hieronder foto’s van de inductieplaat met butagas gaspit en technische ruimte met o.a. warmtepompboiler

Bewoner heeft zich vergaand verdiept in de mogelijkheden om zijn gas- en stroomgebruik te verminderen en heeft veel zelf gedaan, zoals het installeren van zonnepanelen en een WTW ventilatie installatie. Hij heeft het huis extra laten isoleren, door Tonzon isolatie met bodemfolie onder zijn betonnen vloer te laten aanbrengen, de spouw en de binnenkant van de gevel te isoleren en overal HR++ glas te laten plaatsen. Daardoor heeft hij zijn gasgebruik verminderd tot 950 m³ per jaar en geschikt gemaakt voor laag temperatuur verwarming. In 2022 heeft hij een all electric warmtepomp laten installeren.

Bijzonderheden

– Bewoner houdt de prestaties en het rendement van de warmtepomp nauwgezet bij.

– Zeer hoge COP’s, waarschijnlijk door verwarmen met zeer lage temperaturen verwarmingswater, mede mogelijk dankzij WTW ventilatie die voor zeer weinig warmteverlies zorgt

– Geen vloerverwarming, alleen normale en oude radiatoren, sommige met ventilatoren

– Warmtepomp met 50 l buffervat, waterzijdig ingeregeld en met zôneregeling

Lucht-water monoblock warmtepomp voor verwarming en tapwater

In 2022 heeft hij een 7 kW lucht-water monoblock warmtepomp in de tuin laten plaatsen die zorgt voor verwarming en warm douche/tapwater in een 300 liter boiler. Achteraf was een 5 kW warmtepomp waarschijnlijk voldoende geweest.

Energiegebruik: richting 0 op de meter

Hierdoor kon het huis van het gas af. Het energiegebruik was/is

• 2021-2022: gas 950 m3 (alleen verwarming)
• vanaf 2023: gas 0 m3, extra stroomgebruik warmtepomp 2300 kWh voor verwarming & tapwater

Gegevens warmtepomp

Lucht-water ATAG Energion 7 kW 3 fase monoblock warmtepomp voor verwarming en tapwater (300 l boiler) in achtertuin (5 kW had waarschijnlijk volstaan).

SCOP verwarming 5,5-5,9; tapwater 4,5-5,5. Geluid: verwarming 40 dB / tapwater 60 dB (op 1 meter).

De temperatuur van het verwarmingswater is buitentemperatuur geregeld, pompsnelheid is automatisch druk geregeld (meer verwarmingen open is meer flow). Vanaf 15 graden gaat hij aan. Per graad lager gaat temperatuur 0.7 graden omhoog. Hiermee loopt de warmtepomp precies op de fabrieksopgave m.b.t. efficiëntie: bij 7⁰ buiten en 35⁰ verwarmingswater is de COP 5,1.

Afgiftesysteem

Beneden nieuwe Radson en vlakke radiatoren, boven nog oude jaren ’70 radiatoren. In huiskamer en werkkamer met ventilatoren. Nergens radiator folie. Waterzijdig ingeregeld met Zôneregeling Honeywell Evohome XX ruimtes.

WTW ventilatie systeem

Zelf aangelegd in het hele huis met advies van een installateur. Brink Flair 300 (300 m³/h); voor slaapkamers Brink indoor mixfans. Standaard op 200 m³/h, bij douchen 300, vakantie 100. De naverwarmer staat op het warmtepomp CV-circuit.

Isolatie

• deel vloer beneden met kruipruimte: Tonzon 25 m2 met bodemfolie.
• souterrain: geen isolatie vanwege geen kruipruimte
• spouw: isocel korrels
• gevel binnenkant: 5 cm steenwol Rc 5
• schuin dak: glaswol (door vorige bewoner) Rc 4,5
• ramen: overal HR++

Zonnepanelen

Zelf geïnstalleerd: 23 PV panelen, 15 oude 280 Wp op oosten, 8 nieuwe 500 Wp op westen. De nieuwe zijn 30% groter en 2 keer efficiënter. Totaal officieel 8 kWh panelen. 2 strings in serie, geen optimizers. Goodwe hybride omvormer 5kwh (topt af in de zomer).

Bewoner van buurgemeente Leiderdorp combineert een lucht-water warmtepomp voor verwarming met een lucht-lucht warmtepomp (airco) voor woonkamer die alleen aan gaat bij vorst. Daardoor kan hij volstaan met een vrij ‘lichte’ 4 kW lucht-water warmtepomp voor verwarming die relatief weinig stroom gebruikt.

Onlangs kwam daar nog een afvalwater-warmtepomp bij, een water-water warmtepomp die warmte uit eigen afvalwater haalt (opgeslagen in een 500 l. zak in kruipruimte). Dit voorziet in douche/tapwater en biedt ’s winters enige ondersteuning van de verwarming.

Het huis is goed geïsoleerd met dakisolatie, spouwmuurisolatie, HR++ glas en TonZon vloerisolatie. De 19 zonnepanelen geven jaarlijks ongeveer evenveel stroom als er voor verwarmen, koelen en overig elektragebruik nodig is.

Van het gas gegaan en laag elektriciteitsgebruik door vergaand isoleren, lucht-water warmtepomp voor verwarming, 3 lagen vloerverwarming (laag temperatuur verwarming) met zône-regeling (aparte thermostaten per ruimte).

Voor douche/tapwater een smart boiler (laag stroomverbruik) en een keuken-doorstromer in de keuken.

14 PV zonnepanelen leveren 4.500 kWh per jaar, waardoor na salderen nog slechts 1.500 kWh per jaar moeten worden betaald.

Een regenwater-opvang vangt regenwater op dat wordt gebruikt voor de wasmachine en het doorspoelen van de toiletten.

CO2-neutrale woning door laag gasgebruik en groot overschot aan zonnestroom door 30 PV-panelen en 2.000 kWh aandeel in collectieve windmolen.

De woning wordt vooral verwarmd door een hybride lucht-water warmtepomp aangesloten op een CV-ketel die alleen bij koud weer bijstookt en voor douche/tapwater zorgt. Tot 5 graden verwarmt de warmtepomp het verwarmingswater, tussen 1 en 5 graden springt de CV-ketel voor zover nodig bij, en onder de 1 graden wordt het volledig door de CV-ketel verwarmd.

Het buitendeel van de warmtepomp staat op een plat dak van een uitbouw 2 hoog. Hij maakt geen hoorbaar geluid. SCOP: 4,19. 

De hybride warmtepomp heeft een 50l buffervat. De woning wordt verwarmd met 80 m² vloerverwarming beneden, en boven radiatoren met radiator-ventilatoren, alles aangestuurd door Honeywell Evo Home zôneregeling (individuele thermostaten ruimtes).

Zeer goede isolatie, o.a. betonnen vloer met 10 cm piepschuim én Tonzon daaronder, en overal HR++ glas.

Stroomopslag

Bewoner heeft zich vergaand verdiept in de aanschaf van een elektrische auto met V2G laadpaal waarmee de auto-batterijen – 77 kWh – zowel stroom kunnen laden als afgeven. Zonnestroom en goedkope stroom kunnen worden opgeslagen, afgifte bij weinig zonnestroom of dure stroomtarieven. Zo zou eigen zonnestroom beter kunnen worden benut en het net (grid) minder worden belast bij veel zon/wind stroom.
Vanwege o.a. saldering en hoge investeringskosten lijkt dit voorlopig geen realistische optie.