Leidse Duurzame Huizen
Je vindt hier een lijst met vergaand verduurzaamde Leidse huizen en de daarin getroffen maatregelen.
Heb je een vraag over deze huizen of wil je een bewoner iets vragen, mail dan naar Ben Vroom.
Leidse Duurzame Huizen Dagen
De meeste van deze huizen doen mee aan de Leidse Duurzame Huizen Dagen.
Data 2025: 22 en 29 maart.
Zie pagina Leidse Duurzame Huizen Dagen
Eenvoudige én innovatieve duurzame maatregelen
Eenvoudige aanpassingen
Met eenvoudige maatregelen zoals tocht wegwerken, CV-ketel temperatuur verlagen en ventilatoren onder radiatoren kan je vrij gemakkelijk zo’n 20-30% gasgebruik minderen. De meeste huizen hebben hier ervaring mee. Voorbeeld: huis 5.
Warmtepompen
Je kunt allerlei soorten warmtepompen bekijken, met tussen haakjes de nummers van de huizen hieronder:
- lucht-water warmtepompen: all electric (5, 11, 11a, 13, 14, 15), hybride (1, 16), hybride gepland (4)
- lucht-lucht warmtepompen (airco’s): hele huis (split airco, 9), zolderkamers + 1 ruimte (6), alleen slaapkamer (11), alleen extra verwarming woonkamer bij vorst (14A)
- PVT-panelen warmtepomp, haalt warmte uit PVT-panelen die stroom én warmte geven (3, 7, 8, 12)
- bodemwater warmtepomp, haalt warmte uit water dat in ondergrondse leidingen circuleert (2, 10, 17)
- afvalwater warmtepomp voor warm douche/tapwater in boiler (14A)
Andere maatregelen
- Isolatie: een grote variatie aan spouw-, glas-, vloer-, gevel-, binnenmuur-, plafond- en dakisolatie, sedumdak
- Glas / glas-in-lood: HR++, dun dubbel glad (3, 7) dubbel monumentenglas (7), triple glas (2, 4, 7, 13, 15), dun vacuümglas (11, 15), glas-in-lood voorzetramen (3, 7 11) en in dubbel glas (7, 11a)
- Tocht: voordeur gesteld en passend gemaakt (3), schuiframen tocht weggewerkt (3), flexibele tochtstrips (5)
- Zonnepanelen: allerlei soorten zonnepanelen en omvormers (bijna alle huizen)
- Verwarming: laag-temperatuur verwarming (bijna alle huizen), slimme thermostaten / zône-regeling (aparte temperatuur-regeling per ruimte, huizen 1, 2, 3, 4, 5, 13, 14 15, 16), laag temperatuur convector-radiatoren (4, 7, 12), radiatoren met ventilatoren (3, 5, 14, 16), allerlei soorten vloerverwarming (nat en droogbouw, 1, 2, 3, 4, 5, 11, 11a, 13, 15, 16, 17), wandverwarming (4), infrarood-panelen (5)
- Douche-/tapwater: smart boilers (4, 5, 15), warmtepompboiler (9, 11a), zonnecollectoren met warmtepompboiler (13), doorstromer (elektrische geiser, 12)
- Koken: verschillende soorten inductieplaten/fornuizen (bijna allemaal)
- Wasmachine/afwasmachine: warm water uit warmtepompboiler, op juiste temperatuur gebracht door Hotfill (2, 13)
- Ventilatie: WTW-ventilatie / balansventilatie (ventilatie met WarmteTerugWinning, huizen 2, 4, 11a, 12, 14)
DE HUIZEN
[1] Pancras Oost, benedenwoning, rijksmonument, hybride warmtepomp, verhoogde geïsoleerde vloer, vloerverwarming, dubbel monumentenglas

Benedenwoning, rijksmonument, 130 m2
Verwarming/tapwater 4 kW hybride lucht-water warmtepomp (sinds voorjaar 2024)/ CV-ketel levert tapwater
Afgifte Vloerverwarming bijna volledige woning, radiatoren in hal en badkamer, zôneregeling vloerverwarming
Isolatie Verhoogde vloer (15 cm): 5 cm PIR op bestaande betonnen vloer en 10 cm zand/cement, waarin de vloerverwarming is gelegd, spouwmuur PIRplaat binnenkant, geïsoleerd plat dak nieuwe uitbouw
Glas Bestaande deuren en kozijnen dubbel 8 mm monumentenglas, overig HR++ glas,
Stroom 8 PV panelen 430 Wp, zuid- en oostwaarts, micro omvormers, op achterhuis met schaduw, naar verwachting 1.500 kWh
Gas & Stroomgebruik Nog onbekend
Meer info
Bewoners hebben deze ruime benedenwoning, een rijksmonument, in 2022 ingrijpend verbouwd en verduurzaamd, waarbij een achterkamer in de tuin is afgebroken en opnieuw opgebouwd.
Ze hebben de bestaande vloer opgehoogd, o.a. met 5 cm isolatie, en bijna de gehele woning van vloerverwarming voorzien. Alle bestaande ruiten zijn vervangen door 8 mm dubbel monumentenglas met aan de buitenkant dezelfde reflectie en uitstraling als oud monumentenglas. De nieuwbouw is voorzien van HR++ glas.
In 2023 zijn zonnepanelen op de aanbouw gelegd, die vanwege schaduw van de omringende huizen een wat lagere opbrengst hebben dan gebruikelijk.
Het huis wordt verwarmd door een hybride lucht-water warmtepomp, die april 2024 geplaatst is.
Hybride warmtepomp
Sinds voorjaar 2024:
- 4 kW lucht-water split hybride warmtepomp Remeha Elga Ace
- Buitenunit in de tuin.
- COP A7/W35: 4,5
- CV-ketel voor tapwater
Afgifte: vloerverwarming met zôneregeling en twee radiatoren
- Het huis heeft bijna overal vloerverwarming – daarvoor is de bestaande betonvloer verhoogd, o.a. met 5 cm PIR isolatie.
- De vloerverwarming is gelegd in een 10 cm dikke en met vezels versterkte zand/cementvoer . Deze is gestort op de bestaande vloer.
- Toplaag: parketvloer (dikte 1,6 cm)
- Zôneregeling met 10 zônes
- Radiatoren in de hal bij de voordeur zonder vloerverwarming en een handdoekradiator in de badkamer.
Isolatie
Gevel
- 30 mm geventileerde spouw;
- binnenkant: 70 mm PIR plaat (Rd 3,27) bekleed met 8 mm underlayment en afgewerkt met 10 mm gipsplaat, gestuct
Vloer
- 15 cm verhoogde vloer op de bestaande betonvloer: 50 mm harde persing PIR (Rd 2,25) met daarop een 10 cm vezelversterkte zand/cementvloer waarin de vloerverwarming is gelegd.
Plat dak nieuwe uitbouw
- Therma TR 26 Flachdach-Dammplatte 150 mm
- Rd 6,50
Glas
- Nieuwe aanbouw: HR++ glas.
- Bestaande deuren en kozijnen: 8 mm dubbel monumentenglas Uw1,8 (2 mm monumentenglas, 3 mm krypton-spouw alu, 3 mm neutraal glas), uitstraling klassiek monumentenglas met lichte welving en zachte lichtreflectie
Zonnepanelen
- 8 PV panelen Trina Vertex S Bificial dual glas N-type Fullblack 430 Wp
- Oost / zuid op plat dak achterhuis,
- per paneel 1 parallel Enphase IQ8 + micro omvormer (i.v.m. schaduw)
[2] Tuinstad 1850 – Vrijstaand monument, gasloos, bijna 0-opdemeter, bodemwater warmtepomp, gevelisolatie, overal vloerverwarming, WTW ventilatie

Vrijstaande stadsboerderij, monument, 400 m2
Verwarming/tapwater 3 boorgaten 15 kW Stiebel-Eltron water-water warmtepomp voor verwarmen en koelen, met 150 l buffervat voor verwarmen en 300 l boiler (tapwater). SCOP verwarmen 5,44.
Hotfill Vaatwasser en Quooker.
Afgifte Overal vloerverwarming (verwarming en koelen), zôneregeling
Ventilatie WTW ventilatie alle vertrekken
Isolatie Gevel binnenkant 14 cm dragende houtskeletbouw met steenwol plus 5 cm PIR-gips met luchtspouw ertussen Rc 6,5, 16 cm EPS onder nieuwe betonvloer, isolatie plafonds, schuin dak deels binnen- deels buitenkant, plat dak buitenkant
Glas Enkel glas, HR++ en triple glas
WTW douchewater verticaal
Stroom 29 PV panelen divers georiënteerd, micro omvormers 7.500 kWh
Gas: –
Stroom: 3000 kWh gebruik: 10.500 kWh, panelen 7.500 kWh
Energierekening: € 1200 p.j.
Meer info
Vrijstaande stadboerderij uit 1850, monument, 400 m²
De bewoners van deze stadsboerderij met voorhuis, stal, erf en bijgebouwen hebben het pand in 2022 zeer ingrijpend verduurzaamd. Ze hebben de gevels aan de binnenzijde geïsoleerd met 14 cm dragende skeletbouw met steenwol, een luchtspouw van 2 cm (met bedrading) en aan de binnenzijde afgewerkt met 5 cm PIR-gips. Ook de vloeren en daken zijn vergaand geïsoleerd.
Voor verwarmen en koelen hebben ze een 15 kW bodemwater-warmtepomp met drie boorgaten onder het erf (SCOP 5,44). Daarmee verwarmen ze de vloerverwarming die in het hele pand is aangelegd.
De ruimtes worden geventileerd door WTW balansventilatie. De woning heeft een vide van 8 meter hoog – de warme lucht bovenin wordt weer de woonkamer in geblazen.
Met 29 zonnepanelen (uit te breiden tot 40) wekken ze een groot deel op van de stroom die ze jaarlijks gebruiken.
Het lukt hiermee om de energierekening van het grote pand zeer laag te houden: € 125 per jaar.
De bewoner heeft veel kennis van isolatie en inpassing van technische maatregelen in oudere woningen.
Bodemwater Warmtepomp
- 3 bodembronnen, elk 100 m diep
- 15 kW Stiebel-Eltron 15HK230 water-water warmtepomp
- 150 l buffervat voor verwarmen
- temperatuur verwarmingswater (vloerverwarming): altijd onder de 30º
- 300 l boiler voor tapwater
- SCOP 5,44
- 8 kW passieve koeling
Afgifte: vloerverwarming met zôneregeling
Overal vloerverwarming op de begane grond en 1e verdieping, in totaal 400 m² (41 groepen).
- 4 pomploze thermostatische verdelers
- zôneregeling: Honeywell Evohome met thermostaten per vertrek en afsluiters op de verdelers
WTW Ventilatie
WTW ventilatie alle vertrekken met 2 stuks Itho HRU400 met quatro zone-verdeling en CO2 regeling. Warme lucht afkomstig van vide wordt weer terug de woonkamer in geblazen.
Isolatie
Gevel
- Dragend uitgevoerde achterzetwanden 21 cm dikte: houtskeletbouw met 14 cm steenwol, beplating met folie en rachels, afwerking 5 cm PIR-gips met installatiespouw ertussen voor elektra
- Rc 6,5
Vloer
- 16 cm EPS onder nieuwe betonvloer
Plafonds
- Steenwol in vloer 1e verdieping en zolder om slaapkamers koel te houden
Schuin dak binnenzijde (kap voorhuis)
- ventilatielatten op bestaand dakbeschot, daarover 8 cm PIRplaat met verlijmde gipsplaat afwerking, gestuct
Schuin dak buitenzijde (schuur)
- Stal buitenzijde: 8 cm PIR Rc 3,6 over nieuw dakbeschot (beperkte hoogte vanwege aansluitingen dakgoot en boeibord)
Plat dak
- Buitenkant 10 cm PIR Rc 4,5 met verlaagde strook als goot, afwerking met EPDM
Ramen
- enkel glas
- triple glas dakramen zuidzijde
- verder overal HR++
WTW Douche
IthoDaalderop DWTW DDS210 verticaal (2x)
Zonnepanelen
29 PV panelen op schuren, diverse richtingen, micro-omvormers per paneel, opbrengst 7.500 kWh per jaar (later uitgebreid tot 40 panelen).
[3] Tussenwoning Vreewijk 1910 – gasloos, 0-opdemeter, HR Solar PVT warmtepomp, vloerverwarming, diverse soorten dubbel glas, tocht verwijdering

Tussenwoning 3 verdiepingen, 140 m²
Verwarming & tapwater HR Solar PVT water-water warmtepomp 6 kW met 200 l boiler
Afgifte beneden vloerverwarming, boven radiatoren met Heatfan radiator-ventilatoren
Isolatie/tocht Voordeur passend gemaakt en gesteld Gevel-voorzetwanden
Glas Beneden: oude schuiframen dun isolerend dubbel glas en dichtgekit / met geleiders, glas-in-lood voorzetramen Boven: HR++ glas
Stroom 8 PVT panelen schuin dak zuidwaarts, 4 PVT panelen plat dak zuidwaarts, 4.300 kWh, gebruik 4.450 kWh
Gas / Stroomgebruik
– vóór PVT warmtepomp: 1.200 m3 / 2.200 kWh
– sinds PVT warmtepomp: 0 m3 / 150 kWh, (gebruik 4.450, panelen 4.300 kWh)
Energierekening: € 0 per jaar
Meer info
Woning uit 1910 met nieuwe opbouw en uitbouw uit 2011.
Bewoners hebben veel gedaan om tocht weg te werken en te isoleren. Daarmee hebben ze het gasgebruik teruggebracht tot 1.200 m3 in 2021/2022. Ze verwarmen met vloerverwarming (beneden) en radiatoren met radiator-ventilatoren (boven). Hierdoor is het huis geschikt voor laag temperatuur verwarming. Om dit te checken hebben ze het huis twee jaar met 45⁰ verwarmingswater verwarmd. Daarmee hielden ze het huis op 19⁰.
PVT warmtepomp voor verwarming en tapwater
Eind 2022 hebben ze een PVT-warmtepomp systeem laten installeren (ervaringen: zie hieronder). Een PVT-warmtepomp is buiten stil – de PVT panelen leveren stroom en warmte: onder de panelen zitten leidingen waar een vloeistof doorheen loopt waar een water-water warmtepomp warmte uit haalt. Daarna wordt de vloeistof in de leidingen weer door de lucht opgewarmd, ook als het zeer koud is.
12 PVT panelen op een schuin dak op het zuiden en op een plat dak leveren stroom en warmte voor de warmtepomp. De 6 kW water-water warmtepomp verwarmt het CV-systeem (vloerverwarming, radiatoren) en een boiler voor tapwater (warm water, douche).
Energiegebruik: richting 0 op de meter
Hierdoor kon het huis van het gas af. Het energiegebruik was/is:
- 2021-2022: gas 1.200 m3, stroom 2.200 kWh
- vanaf 2023: gas 0 m3, stroom 150 kWh (gebruik 4.450 kWh, opbrengst panelen 4.300 kWh) – energierekening € 0,-
In plaats van 1.200 m3 gebruiken ze 2.250 kWh stroom voor verwarming.
De PVT panelen leveren bijna voldoende stroom voor verwarming én het overige stroomgebruik.
Warmtepomp en afgiftesysteem
HR Solar 6 kW Qsilence water-water warmtepomp verwarmt het CV-systeem: beneden vloerverwarming en boven radiatoren met Heatfan radiator-ventilatoren (beter dan Speedcomforts). Er is geen buffervat vanwege gebrek aan ruimte.
Naregeling met Honeywell Evohome zôneregeling. Bewoners hebben het eerste jaar veel gestoeid met instelling zôneregeling om aantal starts en stops van de warmtepomp te beperken. Met een buffervat zou dat waarschijnlijk gemakkelijker zijn geweest.
Tocht en isolatie
Een warmtepomp verwarmt met lage temperaturen. Daarvoor is goede isolatie noodzakelijk.
Glas
- Nieuwe opbouw en uitbouw: gewoon dubbel glas vervangen door HR++ glas, waardoor bewoners geen kou meer voelen als ze voor het raam zitten.
- Bestaande oude houten kozijnen: hierin dun dubbel glas geplaatst (U-waarde 1,6), omdat deze kozijnen nog goed waren en bewoners waarde hechten aan het behoud van oude onderdelen.
- Glas in lood: aan de binnenkant voorzien van een voorzetraam (nauwelijks zichtbaar).
- Schuiframen: één is dicht gekit en een ander is voorzien van geleiders tegen de tocht.
Voordeur
- De voordeur is opnieuw gesteld en passend gemaakt, waardoor hij veel minder tocht en klemt.
Buitenmuur/ voordeur
- Voor de buitenmuur is aan de binnenkant een voorzetwand geplaatst.
Ervaringen PVT warmtepomp
Verslag van de bewoners over de warmtepomp:
“Dit was wel veel uitzoekwerk, met uitdagingen o.a. op het gebied van de sterkte van de vloer op de plek van de warmtepomp, de beperkte ruimte in de technische ruimte en de snelheid waarmee de netbeheerder de elektriciteitsaansluiting kon aanpassen. De warmtepomp functioneerde eerste winter nog niet optimaal. Samenwerking met het Honeywell Evohome (slimme thermostaat) is moeizaam en we hebben veel moeten stoeien met instellingen om het aantal starts en stops te beperken. Lastig is ook dat de warmtevraag in de kamers boven met radiatoren hoger is dan beneden met vloerverwarming. Daardoor is het beneden vaak wat warmer dan gewenst en boven kouder, ondanks het zogenaamd slimme Honeywell Evohome systeem. Een groot buffervat had hier wellicht kunnen helpen, maar daar hebben we de ruimte niet voor. We hebben wel veel ervaring opgedaan met zo goed mogelijk instellen. Hopelijk gaat dit komende winter helpen.
Een ander probleem was dat er lucht in de warmteleidingen zat van de PVT panelen waardoor deze niet optimaal functioneerden, waar we vooral bij koud weer last van hadden. Daardoor schakelde warmtepomp bij 2 graden vorst vaak al over op het elektrisch element dat zeer veel stroom verbruikt.”
[4] Tussenwoning Tuinstad 1913, hybride lucht-water warmtepomp, vloer- en wand-verwarming, smart boiler, WTW ventilatie

Beneden- en bovenwoning, 187 m²
Verwarming HR CV ketel, plannen voor 4 kW lucht-water warmtepomp
Tapwater aparte smart boiler
Afgifte zôneregeling, beneden vloerverwarming (nat en droogbouw), wandverwarming badkamer, boven laag temperatuur radiatoren
Ventilatie WTW-balansventilatie, zelf aangelegd
Isolatie vloer 12 cm EPS onder beton, gevel binnenkant, schuin- en plat dak
Glas dubbel glas, triple HR+++ glas
Warmtepomp plannen voor 4 kW hybride lucht-water warmtepomp
Zonnepanelen 14 zonnepanelen 315 Wp op plat dak zuidwaarts, 2 strings 7 panelen met micro-omvormers
Gas 850 m3
Stroom 100 kWh Stroomgebruik 4.100 kWh, zonnepanelen 4.000 kWh p.j.
Meer info
Tussenwoning uit 1913, 3 verdiepingen (voormalig boven- en benedenhuis) 187 m².
Bewoner heeft veel praktische kennis over het verduurzamen van het huis en heeft zelf de meeste maatregelen toegepast/geïnstalleerd. Hij heeft zijn gasgebruik enorm verminderd door
– zeer goede vloer-, gevel-, wand- en dakisolatie
– oud dubbel glas vervangen door Triple HR+++ glas
– vloerverwarming in meerdere ruimtes
– badkamer: vloer- én wandverwarming
– CV-ketel op 45º verwarmingswater
– laag temperatuur radiatoren
– Plugwise zôneregeling
– WTW-balansventilatie (warmte terugwinning geventileerde lucht)
– energiezuinige smart boiler voor douche-tapwater
Technische informatie
Afgifte-systeem
– vloerverwarming meerdere ruimtes WARP natbouw-systeem met vloeibaar zandcement (15 mm hoogte)
– wandverwarming: WARP
– laag temperatuur radiatoren: Jaga LT H20 convectoren
– Plugwise zôneregeling (afzonderlijke regeling verwarming ruimtes met iedere ruimte eigen thermostaat en thermostaatknoppen)
Tapwater
– Tesi 150 l smart boiler, 2200 W me tpiek 2800 W
– 10 l keukenboiler Daalderop 1600 W
Vloer / Isolatie
– Gang / badkamer / zitkamer: betonnen vloer met daaronder 120 mm EPS (Rd 2,8), daarop vloerverwarming afgewerkt met met vloeibaar zandcement, topvloer epoxycoating.
– Houten vloer woonkamer: EPS balletjes tussen de balken
Overige isolatie
Gevel
Enkelsteens muur met aan de binnenzijde 80 mm Knauf minerale wol met Osb/gipsplaat.
Glas
Dubbel glas en Triple HR+++ glas.
Schuin dak
90 mm minerale wol (Rd 2,55) + 80 mm PIR (Rd 3,7), afgewerkt met gips.
Plat dak
Binnenkant 2x 120 mm steenwol
Zonnepanelen
Plat dak, 14 x 315 Wp glas/glas PV panelen, zuidwaarts, Q cells G5 DUO, 2 strings van 7 panelen in serie met Enphase micro-omvormers
[5] Benedenhuis Tuinstad 1915, gasloos, bijna 0-opdemeter, lucht-water warmtepomp, vloerisolatie, vloerverwarming, infraroodpanelen, smart boiler

Benedenwoning 85 m2
Verwarming All electric 4 kW monoblock lucht-water warmtepomp, geen buffervat, geen naregeling (zôneregeling). Slimme thermostaat.
Tapwater aparte smart boiler
Afgifte laag temperatuur verwarming: woonkamer droogbouw vloerverwarming (15 mm hoog, geen eigen pomp), overige ruimtes radiatoren met Heatfan ventilatoren, infraroodpaneel bij bureau voor incidentele bijverwarming
Isolatie/tocht woonkamer gerenoveerde houten vloer met 11 cm PIR tussen balken (geen kruipruimte), gevelisolatie binnenkant, flexibele tochtstrips, HR++ glas
Ventilatie natuurlijke ventilatie (bovenlicht open)
Koken inductieplaat 3,6 kW (geen aparte groep of verzwaring aansluiting)
Stroom 400 kWh 6 zonnepanelen op bovenwoning (VVE) oost-west 365Wp micro-omvormers. Stroomgebruik 2023-2024 1.400 kWh, 2024-2025 naar verwachting 2.400 kWh, opbrengst panelen 2.000 kWh p.j.
Voor/na warmtepomp:
2022-2024: gas 570 m³ / stroom -600 kWh (€ 1000 p.j.)
2024-2025: gas 0 m³ / stroom 550 kWh (€ 0 p.j.)
Energierekening: € 125 per jaar (alleen terugleververgoeding)
Meer info
Benedenhuis 85 m2 uit 1915
Het huis is in de jaren 2015-2020 geïsoleerd met overal HR++ glas en isolatie met PIRplaat aan de binnenkant van de buitenmuren.
Van 2021 – medio 2024 is het gasgebruik gehalveerd van 1200 tot zo’n 570 m3. In 2022 zijn de bewoners overgegaan op inductiekoken, hebben ze de geiser voor tapwater vervangen door een smart boiler en zijn zonnepanelen gelegd die een overschot van 600 kWh per jaar opleverden. In de zomer van 2024 hebben ze een 4 kW all electric lucht-water warmtepomp vooor verwarming genomen, waardoor ze van het gas af konden. Deze gaat naar verwachting zo’n 1000 kWh stroom per jaar gebruiken, waarvan 600 kWh ‘gratis’ is zolang er kan worden gesaldeerd. Het stroomgebruik gaat naar verwachting van – 600 naar + 400 kWh, de energierekening van € 1.000 naar € 0 per jaar.
Maatregelen 2021-204
Eenvoudige maatregelen leidden in de winter van 2021-2022 tot 30% reductie:
– tocht opsporen bij harde wind en wegwerken met piepschuim, tochtband en flexibele tochtstrips bij kromme deuren,
– CV-HR ketel effeciënter laten verwarmen met watertemperatuur op 50⁰, ventilatoren onder radiatoren en folie er achter.
Vervolgens hebben ze de houten vloer in de woonkamer gerenoveerd en geïsoleerd en voorzien van vloerverwarming, waardoor ze met lage temperaturen en zôneregeling konden gaan verwarmen. Met infraroodpanelen bij bureau’s voor incidentele bij-verwarming.
Gevolg was wel dat de CV-ketel te groot was voor de vermogens die hij moest leveren, waardoor hij voortdurend aan- en uit ging (pendelen).
Warmtepomp voor verwarming
Het gasgebruik voor verwarming lag op 575 m³. De CV-ketel is in de zomer 2024 vervangen door een Airwell Wellea 4 kW monoblock lucht-water warmtepomp met een SCOP 35° 5,1. In de praktijk ligt dit wat lager, ongeveer 4,5.
Naar verwachting levert deze een extra stroomgebruik op van rond de 1200 kWh. Berekening: een HR CV ketel levert 9 kWh warmte per kuub, een warmtepomp met een SCOP van 4,5 levert gemiddeld 4,5 kWh warmte per kWh stroom. Het stroomgebruik wordt 9:4,5 x gasgebruik = 2 x 575 = 1150 kWh.
Deze warmtepomp voorziet de vloerverwarming en een aantal radiatoren direct van warm water. Er is geen buffervat, de pomp van de vloerverwarming en de zôneregeling zijn verwijderd. In de woonkamer hangt een Plugwise slimme thermostaat; deze staat ’s ochtends op 18°, ’s middags en ’s avonds op 18,5° en ’s nachts op 17°.
De installatie van de warmtepomp kost na aftek ISDE subsidie € 7.000 plus € 1.300 aanpassing elektriciteit (aparte groep en elektriciteitsleiding naar warmtepomp), verwijdering vloerverwarming pomp en kleine aanpassingen afgifte systeem.
Technische informatie
Vloerisolatie en vloerverwarming/radiatoren
De houten vloer in de woonkamer is vervangen door een nieuwe houten vloer met 11 cm PIR-isolatie tussen balken (Rc 5,5) met daarop zelf gelegde droogbouw vloerverwarming (WARP 15mm hoog) met oude topvloer van 15 mm vurenhouten vloerdelen (Rd 0,12). Zie foto’s hieronder.
Overige ruimtes: ‘gewone’ paneelradiatoren met radiatorfolie en Heatfan radiator-ventilatoren.
Infraroodpaneel
Een infraroodpaneel geeft in de werkkamer bij de computer voldoende extra warmte als de radiator met lage temperaturen verwarming onvoldoende warmte geeft.
Douche/tapwater
Inventum Ecolectric smart boiler. De boiler onthoudt wanneer je doucht of warm water gebruikt en houdt daar rekening mee bij moment van opwarmen en hoeveelheid opgewarmd water. Daardoor is het stroomgebruik relatief laag (1000 kWh p.j.).
Koken
Inductieplaat 3,5 kW die gewoon in het stopcontact zit. Er was geen extra groep of verzwaring elektriciteitsaansluiting nodig.
Plugwise zône-regeling
Met de inmiddels verwijderde zône-regeling kan je ruimtes apart van elkaar verwarmen, met per ruimte een eigen thermostaat en thermostaatknoppen. De in september 2022 zelf geïnstalleerde Plugwise zône-regeling zorgde voor extra efficiënte verwarming doordat hij de CV-ketel met zo laag mogelijke ketel-temperaturen laat verwarmen (35-45⁰). Dit zorgde voor extra besparing op gas.
Elektriciteitsaansluiting
1 x 40A
Monoblock 4 kW lucht-water warmtepomp
Zonnepanelen oost-west
Hieronder: foto’s renovatie en isolatie houten vloer
Hieronder: zelf vloerverwarming aanbrengen
Hieronder: folie over de vloerverwarming en daarover de oorspronkelijke houten vloerdelen-vloer
[6] Tussenwoning Raadsherenbuurt 1929, gas CV ketel én lucht-lucht warmtepomp 4 ruimtes op zolder & 1e verdieping

Tussenwoning 3 verdiepingen 150 m2
Verwarming/tapwater
– HR combiketel voor verwarming beneden en 1e verdieping en tapwater
– lucht-lucht warmtepomp met één buitenunit voor verwarming/koeling 3 zolderkamers en 1 ruimte 1e verdieping
Afgifte standaard plaatradiatoren met ventilatoren, slimme thermostaat
Isolatie plat dak buitenkant (40% gas reductie)
Glas groot doorzonraam dubbel glas, rest enkel glas
Zonnepanelen 4 panelen uit 1999, opbrengst 100 kWh p.j.
Gas 1.600 m³
Stroom 3.800 kWh
Energierekening € 4.700
Meer info
Tussenwoning uit 1928 met drie verdiepingen van elk 50 m2.
Isolatie
Bewoner heeft vooral de zolder (drie kamers) aangepakt. Het huis heeft een plat dak met schuine delen. Op het platte dak heeft hij isolatie aangebracht (80 mm XPS). Dat gaf een besparing van 1000 m3 gas, 40% van zijn gebruik, plus extra comfort op de zolderkamers.
Lucht-lucht warmtepomp
Vervolgens heeft hij voor de zolderkamers en één slaapkamer op de eerste verdieping een lucht-lucht warmtepomp (split-airco) laten installeren, die ’s winters voor verwarming en ’s zomers voor koeling zorgt.
Technische gegevens: Vaillant ClimaVAIR buitenunit VAF-080W3nO en 4 binnenunits VAI5-20WNI. SCOP gemiddeld klimaat (ons klimaat) rond 4,0, koelvermogen 4x 2,1 kW. Buitenunit rond 30 dB.
Zonnepanelen
In 1999 heeft bewoner 4 PV panelen 175 Wp op het platte dak laten leggen die nu na 25 jaar een rendement van 80% hebben.
Overig
- beneden + 1e verdieping verwarmd door CV-combiketel met standaard plaatradiatoren met thermostaatkranen en ventilatoren
- Slimme NEST thermostaat zorgt voor 18 graden overdag en 14 graden s nachts
- Elektrische keukenboiler
[7] Tussenwoning Groenoord-Noord 1929, gasloos, 0-opdemeter, Volthera PVT-panelen warmtepomp

Tussenwoning 2 verdiepingen 95 m2, Energielabel A+++
Verwarming/tapwater Volthera 17 PVT panelen met 6 kW water-water warmtepomp (COP 0/35⁰: 4,7) met 168 l boiler
Afgifte meest Jaga laag-temperatuur radiatoren, deels paneel-radiatoren, overal thermostaatknoppen
Isolatie/tocht Tonzon vloerisolatie Rc 4,4 / 5,0, spouw isolatie EPS / PUR, gevel binnenzijde steenwol / hardschuim, schuin dak PIR 8 cm, dakkapel isolatie, Metisse biobased isolatie tussen overloop en zolder, flexibele tochtstrips bij kromme voordeur
Glas HR++ glas, 4 seizoensglas (zonwerend HR++), dun dubbel glas, triple glas, glas-in-lood deels in dubbel glas, deels met voorzetramen
Stroom 17 PVT panelen, ZO-NW, 4.000 kWh; gebruik 4.200 kWh
Vóór/na warmtepomp:
– gas 950 m3 / stroom 1.300 kWh
– gas 0 m3 / stroom 200 kWh (€ 0 p.m.)
Energierekening: € 0
Meer info
Tussenwoning 95 m2. Gasloos, zeer energiezuinig, E-label A+++
Bewoners hebben het huis zeer goed geïsoleerd, gebruikten nog 900-950 m³ gas, en hebben voor verwarming & tapwater een Volthera PVT systeem laten plaatsen. De PVT panelen leveren meer stroom op dan ’s winters voor verwarming gebruikt wordt, bijna evenveel als hun gehele stroomgebruik.
Verwarming / warm water
Volthera PVT-warmtepomp systeem. Op het dak liggen 8 zuidoost en 9 noordwest georiënteerde PVT-panelen die stroom en warmte geven, doordat een vloeistof aan de onderkant van de panelen door buisjes loopt en wordt opgewarmd. Op zolder staat een praktisch geluidloze water-water warmtepomp die zijn warmte uit de vloeistof van de PVT panelen haalt. Die zorgt voor verwarming en warm water in een 168 l boiler voor douche- en tapwater.
Warmtepomp
Nibe F1155-6 6 kW water-water warmtepomp. COP 0/35⁰: 4,72, COP 0/45⁰: 3,61
Stroomgebruik
PVT panelen leveren meestal iets minder op dan het totale jaarlijkse stroomgebruik (opbrengst ± 4.000 kWh, stroomgebruik 4.000 – 4.500 kWh).
Gasgebruik voorheen
Vóór ingebruikname van het PVT-warmtepomp systeem gebruikten de bewoners 900-950 m³ gas.
Radiatoren
De ruimtes worden voornamelijk verwarmd met Jaga laag temperatuur radiatoren, deels met oude paneelradiatoren en één verticale designradiator in de douche.
Isolatie/tocht
Het huis is zeer goed geïsoleerd:
- Tonzon thermokussens Rc 4,4 / 5,0 in woonkamer, hal en keuken
- Spouwmuur isolatie deels EPS deels PUR
- Voorgevel bovenverdieping binnenzijde steenwol/hardschuim
- Glas: HR++, 4 seizoensglas (zonwerend HR++), dubbel monumentenglas, triple glas
- Glas-in-lood: deels in dubbel glas, deels voorzetramen
- Schuin dak: binnenzijde PIRplaat 8 cm Rc 4,0
- Dakkapellen: 5-10 cm steenwol en wangen buitenkant 4 cm EPS
- Metisse biobased isolatie tussen overloop 1e verdieping en zolder
- Flexibele metalen tochtstrips bij kromme voordeur
Ventilatie
Ventilatie roosters
Koken
2 fase flex inductie kookplaat (elektriciteit: 2 fase kookgroep met perilex aansluiting in keuken).
Elektriciteitsaansluiting
3 x 25A
[8] Tussenwoning Raadsherenwijk 1929, gasloos, 0-opdemeter, TripleSolar PVT panelen warmtepomp

Tussenwoning 3 verdiepingen, 134 m2
Verwarming/tapwater 6 PVT panelen TripleSolar met 6 kW water-water warmtepomp voor verwarming en boiler 178 l
Afgifte ‘gewone’ paneelradiatoren met ventilatoren en een convectorradiator in een convectorput.
Isolatie Tonzon vloerisolatie, spouw isolatie, isolatie schuin dak, plat dak en dakkapel
Glas: overal HR++ glas
Stroom 6 TripleSolar PVT panelen (2,3×1 m, 450 Wp), ZuidOost, optimizers, serieel, 2.650 kWh; gebruik 3.100 kWh
Vóór/na warmtepomp:
– gas 925 m3 / stroom 1.500 kWh
– gas 0 m3 / stroom 450 kWh
Energierekening: € 0
Meer info
Bewoner heeft zijn huis grondig geïsoleerd en de radiatoren van radiator-ventilatoren voorzien. Na de isolatie van de spouwmuren en de vloer in 2017 is het gemiddelde gasverbruik met 23 procent gedaald tot 924 kubieke meter.
In 2021/2022 koos hij voor een PVT water-water warmtepomp systeem omdat deze stil is, geen grondboringen vraagt, geen ontsierende kast aan de muur nodig heeft en weinig onderhoud vraagt. PVT panelen geven stroom en warmte in de vorm van warm water of koelvloeistof dat door buisjes aan de onderkant van de panelen stroomt en daar wordt opgewarmd.
In augustus 2022 heeft de bewoner 6 TripleSolar PVT panelen (2,3×1 meter, 450 Wp) op zijn dakkapellen laten leggen. Hiervan vormen de thermische panelen de warmtebron voor de modulerende 6 kW warmtepomp. Deze levert warm water voor de verwarming en verwarmt het water van de 178 liter boiler voor douche- en tapwater. Warmtepomp en boiler vormen één apparaat (zie foto).
De radiatoren met ventilatoren en de convectorverwarming in de convectorput bleken nog steeds geschikt om het huis goed te kunnen verwarmen met het lage temperaturen verwarming-water van de warmtepomp.
De zonnepanelen leverden in 2023 meer stroom op (2.650 kWh) dan de warmtepomp gebruikt (1.560 kWh).
[9] Tussenwoning Burgemeesterswijk 1929, gasloos, lucht-lucht warmtepomp hele huis (split airco), warmtepompboiler

Tussenwoning 3 verdiepingen 141 m2
Verwarming Lucht-lucht warmtepomp (split airco) verwarmt/koelt alle ruimtes
Tapwater warmtepompboiler 100 l, keukenboiler
Isolatie houten vloer met Tonzon vloerisolatie, spouwmuur EPS parels, schuin dak isolatie binnenkant
Serre warmtewerende folie waardoor de woonkamer ’s zomers koeler blijft
Koken 7600 W 2 fasen inductieplaat met afzuiging
Stroom 6 PV panelen op plat dak, serieel
Gas –
Stroom 4.500 kWh gebruik 6.500, panelen 2.000 kWh
Energierekening € 1.500
Meer info
Tussenwoning 3 woonlagen, 141 m3, met serre.
Sinds 2018 hebben we de woning stapsgewijs beter geïsoleerd. In november 2021 hebben we de oude gas CV en radiatoren eruit gehaald en vervangen door een lucht-lucht warmtepomp (split airco). Het huis wordt nu verwarmd en gekoeld door middel van airconditioning units in elke kamer. De warmtepomp bevindt zich op het platte dak aan de achterzijde, samen met 6 zonnepanelen. In 2023 is de keuken vervangen, een inductie kookplaat geïnstalleerd en de gasaansluiting verwijderd.
Lucht-lucht warmtepomp (split-airco)
Lucht-lucht warmtepomp 12,3 kW voor verwarmen en koelen op dak (Inventor U5MRSL32(5)-42) met airco-units die warme/koele lucht verspreiden in de woonkamer, 2 slaapkamers en zolder (kantoor). SCOP 3,8 (gemiddeld geeft 1 kW stroom 3,8 kW warmte).
Hiermee heeft het huis zowel ’s winters als ’s zomers een aangename temperatuur. Het geruis van de airco’s binnen in huis valt enorm mee, ook omdat ze zó zijn ingesteld dat ze op hoger vermogen draaien voordat ’s ochtends de ruimtes gebruikt worden.
Douche/tapwater
Warmtepompboiler 100 l. Atlantic Calypso VM 1,55 kW / 45 dB / COP 2,75 / 465 kWh/j. met naverwarmer backup (Stiebel Eltron 18kW doorstromer)
Keuken: Qooker kraan/boiler.
Koken
Bora Pura inductie kookplaat met afzuiging (recirculatie). 2 fase, aansluiting 7600w.
Isolatie
Het huis is grotendeels goed geïsoleerd en wordt nog verder geïsoleerd, waardoor het stroomgebruik van de Split Airco waarschijnlijk nog omlaag kan.
- houten vloer benedenverdieping: Tonzon vloerisolatie met bodemfolie
- spouwmuurisolatie met EPS isolatie parels en beneden gevel binnenzijde isolatie
- glas: benedenverdieping en op zolder HR++ glas, slaapkamers gewoon dubbel glas
- serre: warmtewerende folie op serredak en serredeuren waardoor de kamer ’s zomers koeler blijft
- schuin dak / plat dak: glaswol isolatie, plannen om dit te verbeteren
Elektriciteitsaansluiting
3x25A
[10] Hoekwoning Professorenwijk 1930, gasloos, bodemwater warmtepomp verwarming & tapwater, traditionele radiatoren, laag temp. verwarming

Hoekwoning 3 verdiepingen 220 m2
Verwarming/tapwater 2 boorgaten bodemwater 14 kW water-water warmtepomp (SCOP 5,5) met 162 l boiler voor tapwater en 400 l buffervat voor CV-water 45°
Afgifte ouderwetse stalen radiatoren met thermostaatkranen
Isolatie vloer-, spouw en schuin dak isolatie, dubbel glas
Gas –
Stroom 9.000 kWh per jaar, geen zonnepanelen
Meer info
Een bodemwater-warmtepomp is stil, gaat lang mee en heeft een hoger rendement (COP) dan de meeste lucht-water warmtepompen, maar is ook fors duurder in aanschaf.
Bewoner heeft in 2023 een bodemwater warmtepomp laten installeren met twee boorgaten en een water-water warmtepomp (brine) die een 400l buffervat voor CV-water en een 162 l boiler voor tapwater van warm water voorziet. Hiervoor heeft hij een grote kast in de tuin, tegen de muur, laten bouwen waar de combinatie warmtepomp/boiler en buffervat in staan (zie foto’s).
[11] Tussenwoning De Kooi 1930, TripleSolar PVT systeem met thermische accu (tapwater), vacuümglas, vloerverwarming, voordeur met valdorpel, slaapkamer lucht-lucht warmtepomp

Tussenwoning 2 verdiepingen met opbouw, 130 m2
Verwarming / tapwater
Vanaf begin 2025:
* TripleSolar PVT systeem met water-water warmtepomp
* Slaapkamers met airco verwarmd / gekoeld
* Tapwater: Triple Solar thermische zout-accu die door warm water van de warmtepomp wordt ‘opgeladen’ en water verwarmt als kraan open gaat
Afgifte beneden droogbouw vloerverwarming (35°), boven standaard radiatoren
Isolatie/tocht
* vacuüm glas in bestaande kozijnen
* glas-in-lood ramen met voorzetramen
* voordeur valdorpel en tochtstrips
* beperkt geïsoleerde vloer onder vloerverwarming (1 cm XPS op beton)
* zwaar geïsoleerde nieuwe opbouw
Zonnepanelen 6 PVT en 7 PV Triple Solar zonnepanelen, 5.000 kWh p.j.
Gas 1500 (2021) → 750 (2024) → 0 m3 (2025)
Stroom 3.000 → 0 kWh
Meer info
Woning Lage Rijndijk uit 1930, 2 verdiepingen 93 m² met nieuwe geïsoleerde opbouw
De woning is in 2021 voorzien van vloerverwarming en in 2022 flink geïsoleerd, o.a. met vacuüm glas en een valdorpel in de voordeur. Daardoor is het gasgebruik gedaald van 1500 naar 750 m3, kon het huis worden verwarmd met maximaal 35⁰ watertemperatuur en was het gereed voor een all electric warmtepomp. De bewoners gaan daarmee begin 2025 van het gas af.
In 2024 is een zwaar geïsoleerde opbouw op de 1e verdieping geplaatst.
Begin 2025 wordt een TripleSolar PVT systeem met warmtepomp voor verwarming in combinatie met een thermische zout-accu voor tapwater geplaatst (één apparaat). Hiermee kunnen de bewoners met een zeer laag stroomgebruik hun huis verwarmen en van tapwater voorzien.
Verwarming/tapwater
Op het huis worden 6 PVT en 7 PV TripleSolar panelen geplaatst. De 6 PVT panelen voorzien een TripleSolar water-water warmtepomp van warmte, waarvan de warmtepomp warm water maakt. Hiermee worden de vloerverwarming en radiatoren van laag temperatuur CV-water voorzien.
Voor tapwater heeft het apparaat een thermische zout-accu, die door de warmtepomp van energie wordt voorzien. Dit werkt min of meer als een soort ‘accu-geiser’: met warm water van de warmtepomp wordt zout vloeibaar gemaakt. Als er tapwater doorheen stroomt, stolt het zout, waardoor het snel veel warmte aan het water afgeeft. Daardoor werkt de thermische accu als een soort geiser of doorstromer. De warmtepomp kan de thermische accu ‘opladen’ als de thermische panelen veel warmte afgeven, waardoor hij dit, vooral als het warm is buiten, met zeer hoge COP’s kan doen, dus met minimaal stroomgebruik.
Eén slaapkamer wordt met een lucht-lucht warmtepomp (airco) verwarmd en gekoeld.
Vloer/vloerverwarming
Bijna de gehele benedenverdieping (woonkamer met open keuken) heeft vloerverwarming. Er was beperkte ruimte voor isolatie (1 cm).
Bewoners hebben de oude vloer eruit gehaald, totdat ze op het beton zaten, en dat laten egaliseren. Daar is een dampwerende folie overheen gelegd en 10 mm XPS platen. Hierop is een 20 mm Variotherm droogbouw vloerverwarming aangebracht, met noppenplaten waarin de leidingen gelegd zijn. Dit is afgesmeerd en geëgaliseerd met egaline, waar een PVC vloer op verlijmd is.
Er zijn meer lussen gelegd dan gebruikelijk (11 in plaats van 6), waardoor de lussen kort zijn en de vloerverwarming met een lage watertemperatuur en een beperkte pompsnelheid voldoende warmte kan afgeven. Hierdoor is de vloer overal bijna even warm en kan de benedenverdieping met watertemperaturen tot 35⁰ warm worden gehouden.
Isolatie/tocht
- De gehele voorkant van de woning is voorzien van Fineo vacuüm glas, een dun soort glas dat past in bestaande kozijnen met een betere isolatiewaarde dan triple glas.
- Glas in lood ramen voorzien van voorzetramen.
- Voordeur: rondom tochtstrips en voorzien van een valdorpel.
- De woning heeft geen kruipruimte. Onder de droogbouw vloerverwarming ligt 1 cm isolatie
- De schuine en rechte dakdelen van de nieuwe opbouw zijn zwaar geïsoleerd
[11a] Hoekwoning Burgemeesterswijk 1934, gasloos, lucht-water warmtepomp, warmtepompboiler, WTW ventilatie

Hoekhuis 3 verdiepingen, 185 m²
Verwarming All electric 8 kW split lucht-water warmtepomp met 50 l buffervat
Tapwater 250 l warmtepompboiler
Afgifte drie verdiepingen vloerverwarming, zelf waterzijdig ingeregeld, zôneregeling (1 thermostaat per verdieping)
Ventilatie WTW ventilatie (zelf aangelegd)
Isolatie broodjesvloer, vloeren 1e en 2e verdieping, spouwmuurisolatie, schuin dak binnenkant
Glas Overal HR++ in nieuwe kaders, glas-in-lood in dubbel glas
Zonnepanelen 7 PV-panelen 430 Wp schuin dak 4x zuid-west en 3x zuid-oost, schaduw van bomen, parallel met 7 micro-omvormers, 2.200 kWh, gebruik 5.700 kWh
Gas –
Stroom 3.500 kWh
Energierekening € 1.000
Meer info
Bewoner heeft dit hoekhuis in 2023 in slecht geïsoleerde staat gekocht en binnen 7 maanden ingrijpend verduurzaamd. Onderdeel van de totale renovatie was een lucht-water warmtepomp met volledige vloerverwarming waarmee hij het huis verwarmt. Daarnaast is door het hele huis een WTW-ventilatiesysteem aangelegd om warmteverlies in de winter te minimaliseren en een prettig binnenklimaat te verzorgen. Hiermee kon hij nog hetzelfde jaar van het gas af. Door alle maatregelen die hij heeft getroffen heeft hij met dit grote huis een bijzonder lage energierekening.
Tevens biedt het systeem de mogelijkheid om in de zomer te koelen via de vloerverwarming.
Warmtepomp
8 kW all electric split lucht-water warmtepomp Atag Energion ODS 80 T, buitendeel in de voortuin, binnendeel op zolder. SCOP 4,9, geluid 61 dB.
De warmtepomp is aangesloten op een 50 liter buffervat. Vanuit dit vat wordt het verwarmingswater door de CV-installatie (3 lagen vloerverwarming) gepompt. De bewoner had dit buffervat liever niet willen laten plaatsen maar dit was volgens de installateur verplicht.
Tapwater
Aparte 250 liter warmtepompboiler Panasonic PAW- DHW250F.
Afgiftesysteem: vloerverwarming
Vloerverwarming op elke verdieping, op zeer goed geïsoleerde vloeren. Totaal 175 m². Aangestuurd door ATAG 1 zôneregeling (1 thermostaat per verdieping).
Begane grond: ingestort in nieuwe dekvloer, topvloer PVC (Therdex).
1e en 2e verdieping: op houten vloeren UniWarm 18 mm Opbouw systeem in Fermacell voorgefreeste platen. topvloer: laminaat
In badkamers in de Lewis vloer gestort.
WTW ventilatie
Zelf aangelegd in alle ruimtes: Duco Centrale WTW lucht-ventilatie; totaal 17 ventielen
Bijzonderheid: klep die schakelt tussen dag- (woonkamer) en nachtstand (slaapkamers)
Isolatie
Vloer Zelf gelegde Havebo broodjesvloer Rc 6,0
Vloeren 1e en 2e verdieping 10 cm steenwol platen tussen de balken voor geluidsisolatie en voorkomen dat warmte van vloerverwarming in de vloer gaat zitten; ook extra steenwol op niet dragende muren om geluidsoverdracht tussen kamers te dempen.
Gevel Spouwmuurisolatie: Neopixels Premium HR Isolation systeem (zéér tevreden over uitvoerder)
Schuin dak Binnenzijde 200 mm Glaswol Naturroll 032, Rd 6,25. Afwerking stucplaten en stuc.
Glas
Overal HR++ glas in nieuwe kaders zonder opdeklatten zoals voorgeschreven i.v.m. beschermd stadsgezicht.
Glas-in-lood: eerst laten reinigen (nieuw lood en patineren), daarna ingepakt in dubbel glas.
Zonnepanelen
7 PV panelen op schuin dak, 4x zuid-west en 3x zuid-oost, met schaduw van het huis van de buurman en bomen op straat.
7x Trina Solar Bifacial Dual Glass Vertex S+ 430WP Full Black, parallel 7 micro omvormers Enphase IQ8+
[12] Hoekwoning Professorenwijk 1954, gasloos, lucht-water warmtepomp, WTW balans ventilatie, doorstromer

Hoekhuis 3 verdiepingen 110 m2
Verwarming All electric Vaillant 7 kW split lucht-water warmtepomp met buffervat
Tapwater aparte doorstromer (elektrische geiser)
Afgifte laag temperatuur radiatoren
Ventilatie WTW balansventilatie gehele huis
Isolatie Tonzon vloerisolatie, spouw Enverifoam XD, isolatie dak en dakkapellen
Glas HR++ glas
Zonnepanelen 11 zonnepanelen 330/370 Wp met micro-omvormers op dak + dakkapel
Gas –
Stroom 300 kWh gebruik 3.800, panelen 3.500 kWh p.j.
Energierekennig: € 0 per jaar
Meer info
Bewoners zijn in 2022 van het gas gegaan en hebben een laag elektriciteitsgebruik door vergaand isoleren, een lucht-water warmtepomp voor verwarming met laag temperatuur radiatoren/convectoren, WTW balansventilatie en een doorstromer voor douche- en tapwater.
De 11 zonnepanelen leveren 3.500 kWh p.j. Het stroomgebruik is na salderen 300 kWh per jaar, de energierekening is € 0.
Warmtepomp met aparte doorstromer voor tapwater
All electric Warmtepomp:
– 7 kW split lucht-water warmtepomp Vaillant Arotherm 75/5 AS met klein buffervat
– buitenunit beneden aan de zijkant van het huis en de binnenunit op zolder (op plek oude CV-ketel)
– de buitenunit maakt praktisch geen geluid
– geen buffervat
Tapwater: Stiebel Eltron DHB-E11/13 LCD voor waterbesparende regendouche (op plek oude CV-ketel)
Afgifte systeem
– verwarming met Jaga laag temperatuur radiatoren in alle ruimtes
– vloerverwarming in douche door CV-leidingen in bochten door de vloer
WTW balansventilatie
De WTW balansventilatie (alleen voor verwarmen, niet voor koelen) zorgt ervoor dat overal goed wordt geventileerd en alle vochtproblemen zijn verdwenen, terwijl er bijna geen warmte verloren gaat.
– installatie op zolder: Orcon HRC-400 ecomax met bypass
– aan- en afvoer luchtkanalen in het huis aanbrengen was nogal een puzzel
Isolatie
Tocht
– kieren opgespoord met warmtecamera
– tochtstrips bij deuren en ramen
Vloer
Tonzon vloerisolatie (50 cm kruipruimte)
Gevel
Spouwmuurisolatie met Enverifoam XD
Schuin dak
Glaswol met gipsplaat
Dakkapellen
Nieuwe geïsoleerde dakkapellen
Zonnepanelen
11 zonnepanelen op een schuin dak en twee dakkapellen leveren 3.500 kWh per jaar
– dakkapellen: 6x parallel 330 Wp zuid, micro-omvormers per 2/4 panelen (schaduw schoorsteen)
– 5x op dak 370 Wp met micro-omvormers
[13] Vrijstaande bungalow Vlietweg 1959, gasloos, energie positief, lucht-water warmtepomp, zonnecollectoren, warmtepompboiler, hotfill, vloerverwarming

Bungalow aan de Vliet
Verwarming all electric lucht-water warmtepomp, zôneregeling
Tapwater warmtepompboiler met 2 zonnecollectoren
Afgifte vloerverwarming hele huis (1 verdieping, ook koeling)
Hotfill voor de was-/afwasmachine met warm water van de warmtepompboiler
Isolatie dikke vloer-, muur- en dakisolatie, driedubbel glas; kas op zuiden heeft 4 dubbel glas (2x dubbel), sedumdak (ook koeling)
Koken inductieplaat met ingebouwde gaspit op butagas
Zonnepanelen 30 zonnepanelen 260 Wp met 2 omvormers, 10 nieuwe panelen 365 Wp met micro-omvormers
Water grijs watersysteem (regentonnen, Vlietwater) voor tuin
Gas –
Stroom –3.500 kWh gebruik 7.000, panelen 10.500 kWh
Energierekening: negatief
Meer info
Volledig in 2015/16 gerenoveerde bungalow (één verdieping) aan de Vliet.
Verwarming / tapwater
Verwarming: de gehele begane grond heeft vloerverwarming, grotendeels met plavuizen, klein deel met een bamboe topvloer. Een lucht-water warmtepomp met boiler verwarmt de vloerverwarming met zôneregeling – iedere ruimte heeft zijn eigen thermostaat.
Tapwater: twee zonnecollectoren op dak voeden een warmtepompboiler met water. De warmtepomp van de boiler haalt een deel van zijn warmte ook uit de (warme) lucht van de badkamers, waardoor zeer weinig stroom benodigd is voor het verwarmen van douche- en tapwater.
De woonkamer heeft aan de zuidoost- en zuidwestkant veel ramen waar in de winter de warmte van de zon doorheen komt. ’s Zomers wordt de warmte buiten gehouden door reflecterende gordijnen en zonneschermen.
Isolatie
De vloer is geïsoleerd met een 40 cm dikke laag isolatie-elementen, de muren zijn aan de buitenkant geïsoleerd (12 cm isolatieplaten) en van een stuclaag voorzien, het dak is ook met isolatie-elementen geïsoleerd en voorzien van een groen sedumdak.
Zonnepanelen
Op het groene dak liggen 40 zonnepanelen, waarvan 30 7-jaar oude 260 wp en 10 nieuwe 365 Wp zonnepanelen.
Koken
Inductieplaat met een gaspit erin die is aangesloten op een butagasfles die buiten staat.
Hotfill
Een hotfill is een voorschakelapparaat dat heet water uit je boiler doorstuurt naar een opvolgend apparaat, zoals een vaatwasser, wasmachine of close-in boiler. Hierdoor hoeven de laatstgenoemde apparaten het water niet meer zelf op te warmen. Aangezien dit normaliter elektrisch gebeurd, levert verwarming van het water met warmtepompboiler-water een aanzienlijke besparing op.
Een Hotfill wordt aangesloten op zowel de koud- als de warmwaterkraan. Vervolgens gaat er één leiding naar een opvolgend apparaat, zoals een vaatwasser, wasmachine of close-in boiler. Het is dus een extern kastje dat automatisch de watertoevoer regelt. Het hotfill voorschakelapparaat regelt de watertemperatuur automatisch (ongeacht hoe heet het water is) door koud en warm leidingwater te mengen.
Sedumdak
Het sedumdak (groen dak) is goed voor het milieu en dierenleven, biedt geluidsreductie en extra isolatie ’s zomers en ’s winters.
Grijs water
Het water voor een grote tuin om het huis wordt verzameld met 4 regentonnen en een systeem om water uit de Vliet af te tappen. Via een ondergronds druppel- en spuit systeem wordt het gebruikt vor de tuin, boomgaard, moestuin en een voedselbos in aanleg achter het huis.
Foto’s
Hieronder foto’s van de inductieplaat met butagas gaspit en technische ruimte met o.a. warmtepompboiler
[14] Tussenwoning Merenwijk 1975, gasloos, lucht-water warmteppomp met boiler, WTW ventilatie, zôneregeling

Tussenwoning splitlevel 3 verdiepingen 166 m2
Verwarming/tapwater 7 kW monoblock lucht-water warmtepomp met 70 l buffervat en 300 l boiler
Afgifte zôneregeling, waterzijdig ingeregeld, beneden radiatoren met ventilatoren, boven oude jaren ’70 radiatoren, deels met ventilatoren, badkamer vloerverwarming
Ventilatie WTW ventilatie (zelf aangelegd), naverwarmd door CV-water warmtepomp
Isolatie Tonzon vloerisolatie, spouw- en schuin dak isolatie, extra gevelisolatie, HR++ glas
Stroom 23 zonnepanelen oost-west, zelf aangelegd, 2 strings, 4.800 kWh, verbruik 5.600 kWh
Voor/na warmtepomp
– 950 m3 (alleen verwarming)
– 0 m3 / extra 2300 kWh voor warmtepomp (verwarming en tapwater)
Energierekening: € 0
Meer info
Bewoner heeft zich vergaand verdiept in de mogelijkheden om zijn gas- en stroomgebruik te verminderen en heeft veel zelf gedaan, zoals het installeren van zonnepanelen en een WTW ventilatie installatie. Hij heeft het huis extra laten isoleren, door Tonzon isolatie met bodemfolie onder zijn betonnen vloer te laten aanbrengen, de spouw en de binnenkant van de gevel te isoleren en overal HR++ glas te laten plaatsen. Daardoor heeft hij zijn gasgebruik verminderd tot 950 m3 per jaar en geschikt gemaakt voor laag temperatuur verwarming. In 2022 heeft hij een all electric warmtepomp laten installeren.
Bijzonderheden
– Bewoner houdt de prestaties en het rendement van de warmtepomp nauwgezet bij.
– Zeer hoge COP’s, waarschijnlijk door verwarmen met zeer lage temperaturen verwarmingswater, mede mogelijk dankzij WTW ventilatie die voor zeer weinig warmteverlies zorgt
– Geen vloerverwarming, alleen normale en oude radiatoren, sommige met ventilatoren
– Warmtepomp met 50 l buffervat, waterzijdig ingeregeld en met zôneregeling
Lucht-water monoblock warmtepomp voor verwarming en tapwater
In 2022 heeft hij een 7 kW lucht-water monoblock warmtepomp in de tuin laten plaatsen die zorgt voor verwarming en warm douche/tapwater in een 300 liter boiler. Achteraf was een 5 kW warmtepomp waarschijnlijk voldoende geweest.
Energiegebruik: richting 0 op de meter
Hierdoor kon het huis van het gas af. Het energiegebruik was/is
- 2021-2022: gas 950 m3 (alleen verwarming)
- vanaf 2023: gas 0 m3, extra stroomgebruik warmtepomp 2300 kWh voor verwarming & tapwater
Gegevens warmtepomp
Lucht-water ATAG Energion 7 kW 3 fase monoblock warmtepomp met 70 liter buffervat voor verwarming en tapwater (300 l boiler) in achtertuin (5 kW had waarschijnlijk volstaan).
SCOP verwarming 5,5-5,9; tapwater 4,5-5,5. Geluid: verwarming 40 dB / tapwater 60 dB (op 1 meter).
De temperatuur van het verwarmingswater is buitentemperatuur geregeld, pompsnelheid is automatisch druk geregeld (meer verwarmingen open is meer flow). Vanaf 15 graden gaat hij aan. Per graad lager gaat temperatuur 0.7 graden omhoog. Hiermee loopt de warmtepomp precies op de fabrieksopgave m.b.t. efficiëntie: bij 7⁰ buiten en 35⁰ verwarmingswater is de COP 5,1.
Afgiftesysteem
Beneden nieuwe Radson en vlakke radiatoren, boven nog oude jaren ’70 radiatoren. In huiskamer en werkkamer met ventilatoren. Nergens radiator folie. Waterzijdig ingeregeld met Zôneregeling Honeywell Evohome XX ruimtes.
WTW ventilatie systeem
Zelf aangelegd in het hele huis met advies van een installateur. Brink Flair 300 (300 m3/h); voor slaapkamers Brink indoor mixfans. Standaard op 200 m3/h, bij douchen 300, vakantie 100. De naverwarmer staat op het warmtepomp CV-circuit.
Isolatie
- deel vloer beneden met kruipruimte: Tonzon 25 m2 met bodemfolie.
- souterrain: geen isolatie vanwege geen kruipruimte
- spouw: isocel korrels
- gevel binnenkant: 5 cm steenwol Rc 5
- schuin dak: glaswol (door vorige bewoner) Rc 4,5
- ramen: overal HR++
Zonnepanelen
Zelf geïnstalleerd: 23 PV panelen, 15 oude 280 Wp op oosten, 8 nieuwe 500 Wp op westen. De nieuwe zijn 30% groter en 2 keer efficiënter. Totaal officieel 8 kWh panelen. 2 strings in serie, geen optimizers. Goodwe hybride omvormer 5kwh (topt af in de zomer).
[14 A] Tussenwoning Leiderdorp Vogelwijk 1970, gasloos, CO2-neutraal, bijna 0-opdemeter, lucht-water-, lucht-lucht- én afvalwater warmtepomp

Isolatie broodjesvloer met Tonzon isolatie, nieuwe spouwmuurisolatie, HR++ glas, schuin dak isolatie binnenkant
Verwarming/tapwater Lucht-water warmtepomp, lucht-lucht warmtepomp (airco) woonkamer, HeatCycle afvalwater warmtepomp met 200 l boiler vooral douche/tapwater en ’s winters beperkte ondersteuning verwarming, laag temperatuur radiatoren, zôneregeling
Koken inductie 2 fasen
Zonnepanelen 17 zonnepanelen 315 Wp, schuin dak zuid-oost schaduwloos, 10 zonnepanelen 420 Wp op noord-west, beide series zonnepanelen met één eigen string, beide strings gezamenlijk op een 6 kW omvormer. Daarnaast nog 2 zonnepanelen 500 Wp op schuur met gedeeltelijk schaduw, met micro-omvormer
Gas –
Stroom -2.300 kWh gebruik 6.000 kWh, panelen 8.300 kWh
Meer info
Bewoner van buurgemeente Leiderdorp combineert een lucht-water warmtepomp voor verwarming met een lucht-lucht warmtepomp (airco) voor woonkamer die alleen aan gaat bij vorst. Daardoor kan hij volstaan met een vrij ‘lichte’ 4 kW lucht-water warmtepomp voor verwarming die relatief weinig stroom gebruikt.
Onlangs kwam daar nog een afvalwater-warmtepomp bij, een water-water warmtepomp die warmte uit eigen afvalwater haalt (opgeslagen in een 500 l. zak in kruipruimte). Dit voorziet in douche/tapwater en biedt ’s winters enige ondersteuning van de verwarming.
Het huis is goed geïsoleerd met dakisolatie, spouwmuurisolatie, HR++ glas en TonZon vloerisolatie. De 19 zonnepanelen geven jaarlijks ongeveer evenveel stroom als er voor verwarmen, koelen en overig elektragebruik nodig is.
[15] Hoekwoning Waardeiland 1978, gasloos, lucht-water warmtepomp, vloerverwarming, zôneregeling, smart boiler

Hoekwoning 3 verdiepingen 180 m2
Verwarming 14 kW monoblock lucht-water warmtepomp met buffervat 150 l
Tapwater aparte 80 l smart boiler, keuken doorstromer
Afgifte 3 lagen vloerverwarming, zôneregeling
Isolatie Tonzon vloerisolatie, spouw isolatie, dak- en dakkapel isolatie, geïsoleerde voordeur met nieuw vacuümglas, kozijnen triple HR+++ glas
Water regenwateropvang voor wasmachine en toiletten
Stroom 14 zonnepanelen 400 Wp, zuidwaarts schuin dak, micro-omvormers
Koken koken op inductie meerfasen
Gas –
Stroom 1.500 kWh gebruik 6.000, panelen 4.500 kWh p.j.
Meer info
De bewoners zijn van het gas gegaan en hebben een laag elektriciteitsgebruik door vergaand isoleren, een lucht-water warmtepomp voor verwarming, 3 lagen vloerverwarming (laag temperatuur verwarming) met zône-regeling (aparte thermostaten per ruimte).
Voor douche/tapwater een smart boiler (laag stroomverbruik) en een keuken-doorstromer in de keuken.
14 PV zonnepanelen leveren 4.500 kWh per jaar, waardoor na salderen nog slechts 1.500 kWh per jaar moeten worden betaald.
Een regenwater-opvang vangt regenwater op dat wordt gebruikt voor de wasmachine en het doorspoelen van de toiletten.
De bewoner is architect met aandacht voor verduurzaming.
Warmtepomp
Een Daikin Altherma 3M 14 kW monoblock lucht-water warmtepomp, SCOP 4,7, met 150 l buffervat in de tuin. De warmtepomp verwarmt een buffervat met warm water, het water van het buffervat verwarmt de vloerverwarming op de drie verdiepingen.
Tapwater
Een aparte Nibe 80 l smart boiler voor douche / warm water (niet aangesloten op de warmtepomp) en een keuken doorstromer.
Afgifte-systeem
– vloerverwarming door het hele huis, drie verdiepingen, ingefreesd in de bestaande dekvloeren
– Honeywell Evo home zôneregeling in alle verblijfsruimtes (zorgt voor regeling van de warmte in de afzonderlijke ruimtes)
– elektrische radiator in de badkamer
– elektrisch kacheltje in kamer van één van de kinderen voor snel kamer opwarmen
Isolatie
Vloer
Tonzon 4 lagen systeem Rc 7 met bodemfolie onder betonvloer
Gevel
Spouwmuur nageïsoleerd tot Rc 1,5.
Glas
– nieuwe kozijnen met Triple HR+++ glas
– vacuümglas in voordeur
Schuin dak
Binnenzijde dak bij de bouw 40 mm EPS, nageïsoleerd met 180 mm steenwol met dampremmer, afgewerkt met gips. Rc 6,3.
Dakkapel
Dakkapel en balkon oorspronkelijke isolatie Rc 1,3 (geen extra isolatie mogelijk).
Voordeur
Geïsoleerde voordeur met vacuüm glas.
Zonnepanelen
14x Phono Solar PV panelen 400 Wp op schuin dak op het zuiden (onderste panelen soms schaduw). Micro-omvormers AP systems 3 fasen, één per 3/4 panelen, en Enphase micro-omvormers. Stroomopbrengst 4.500 kWh per jaar.
[16] Hoekwoning Merenwijk 1986, CO2-neutraal, hybride lucht-water warmtepomp, zôneregeling

Hoekhuis 4 verdiepingen 190 m2
Verwarming/tapwater 5 kW hybride lucht-water warmtepomp / CV ketel levert tapwater, keukenboiler in keuken
Afgifte zôneregeling 9 zônes, beneden vloerverwarming, boven radiatoren met ventilatoren
Isolatie geïsoleerde betonnen vloer met extra Tonzon isolatie, HR++ glas, kozijn-isolatie, dakisolatie.
Stroom 30 PV-panelen 7400 Wp oost-west, serieel, 2x 3000W omvormer, 6.000 kWh. Daarnaast 2.000 kWh in winddelen.
Gas 450 m³
Stroom –3.000 kWh Gebruik 5.000 kWh, opwek panelen 6.000 + winddelen 2.000 kWh
Energierekening: € -50
Meer info
CO2-neutrale woning door laag gasgebruik en groot overschot aan zonnestroom door 30 PV-panelen en 2.000 kWh aandeel in collectieve windmolen.
De woning wordt vooral verwarmd door een hybride lucht-water warmtepomp aangesloten op een CV-ketel die voor douche/tapwater zorgt en alleen bij koud weer bijstookt.
De hybride warmtepomp heeft een 50l buffervat. De woning wordt verwarmd met 80 m² vloerverwarming beneden, en boven radiatoren met radiator-ventilatoren, alles aangestuurd door Honeywell Evo Home zôneregeling (individuele thermostaten ruimtes).
Goede isolatie, o.a. betonnen vloer met 10 cm piepschuim én Tonzon daaronder, en overal HR++ glas.
Technische info
Warmtepomp / tapwater
– Techneco Elga 5 kW hybride split lucht-water warmtepomp (2019). Buitenunit op plat dak op 2 hoog. Geen hoorbaar geluid.
– SCOP 4,19
– Tot 5 graden verwarmt de warmtepomp het verwarmingswater, tussen 1 en 5 graden springt de CV-ketel bij en onder de 1 graden wordt het huis volledig door de CV-ketel verwarmd
– 50 liter buffervat
– de CV-ketel zorgt voor warm tap/douchewater
– keukenboiler
Afgifte-systeem
– Vloerverwarming begane grond woonkamer en keuken, 80 m², topvloer tegels
– Boven standaard plaatradiatoren met radiatorfolie en ventilatoren
– Honeywell Evohome zôneregeling met in verschillende ruimtes thermostaten en thermostaatkranen
Isolatie
– Het huis is bij de bouw in 1989 geïsoleerd: spouwmuurisolatie Rc 2, ramen HR++, schuin dak isolatie.
– Vloer: bij bouw 10 cm piepschuim (Rc 2), later na-isolatie Tonzon Rc 3,6.
Zonnepanelen
30 PV panelen oost-west serieel 7400 Wp met 2x 3.000 W omvormer
[17] Tussenwoning Zoeterwoude 1990 – gasloos, bodemwater warmtepomp, vloerverwarming, zonnepanelen

Tussenwoning 3 verdiepingen 180 m2
Verwarming/tapwater 1 boorgat bodemwater 7 kW water-water warmtepomp voor verwarmen en koelen met 260 l boilervat (tapwater)
Afgifte Vloerverwarming beneden (verwarmen en koelen), boven normale radiatoren
Isolatie Bij de bouw (1990): vloer, gevel binnenkant, dak en dakkapellen; vloer wordt met extra 10 cm PIR geïsoleerd
Glas Beneden HR++ glas, boven oud dubbel glas
Stroom 10 PV panelen 440 Wp met micro-omvormers, opbrengst nog onbekend
Gasloos
Vóór/na warmtepomp:
Gas: 900 → 0 m3
Stroom: 2.500 → 4.500 kWh